Majowa Jutrzenka czyli gwałt na rodzimym konstytucjonalizmie

The May Dawn namely rape on the domestic constitutionalism

Polish constitutionalism has sufficiently old tradition. In the material sense constitution means political system, so she is as old as our state. In the process of evolution in ourmonarchy appeared any important juridicial acts, which composed institutionalised part of native constitutionalism apart from fundamental for political regime customs. In 1767 these basic principles were published as Cardinal laws, which may be treated as original summit of lithuanian-polish constitutionalism. His end arrived in 1791 year, when in the name of progress was proclamed co called Constitution of Third May, which annihilated our original model of constitutional statehood.

Polski konstytucjonalizm ma znacznie starszą metrykę niż zazwyczaj kojarzony z nim 1791 r. Wszak w materialnym znaczeniu terminu konstytucja jest synomimem ustroju politycznego, a zatem towarzyszy ona polskiej państwowości od jej zarania. Ewolucja rodzimej monarchii doprowadziła do powstania znaczących dokumentów jurydycznych, tworzących sformalizowaną część nadwiślańskiego konstytucjonalizmu, uzupełnianą przez zwyczaje. Obejmowały one niespisane ustrojowe fundamenty, które w 1767 r. uległy instytucjonalizacji w postaci Praw kardynalnych. Można je traktować jako pierwszą polsko-litewską konstytucję, jeśli pod tym pojęciem będziemy rozumieć zawierający najważniejsze dla państwa postanowienia akt o najwyższej jurydycznej mocy. W 1791 r. stała się nim Ustawa Rządowa z 3 Maja, przekreślająca dorobek rodzimego konstytucjonalizmu w imię dostosowania się do ówczesnych eurostandartów.

REFERENCES:

Literature:

• Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1983.
• Gembarzewski M., Monarchja narodowa jako hasło XX-go wieku, Warszawa 1934.
• Grzybowski M., Wstęp, [w:] Konstytucja Królestwa Danii, Warszawa 2002.
• Grzybowski M., Wstęp, [w:] Konstytucja Królestwa Szwecji, Warszawa 2000.
• Hinrichs H.F.W., Die Könige. Entwickelungsgeschichte des Köniigthums von den ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart, Leipzig 1852.
• Konstytucje Rzeczypospolitej – 1997, 1952, 1935, 1921, 1791, red. J. Boć, Wrocław 2000.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989.
  Koranyi K., Epoka feudalizmu, [w:] K. Koranyi, Powszechna historia państwa i prawa, t. II, Warszawa 1955.
• Ławniczak A., Geneza Konstytucji, Wrocław 2015.
• Mazur K.R., Piłsudski pod Grunwaldem, „Najwyższy Czas!” 2016, nr 21–22.
• Nanke Cz., Wypisy do nauki historii nowożytnej, cz. I, Lwów–Warszawa 1926.
• Ochimowski F., Prawa konstytucyjne. Szkic porównawczy, Warszawa 1906.
• Russell B., Dzieje filozofii Zachodu i jej związki z rzeczywistością polityczno-społeczną od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego, Warszawa 2000.
• Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, oprac. K. Sójka-Zielińska, War-szawa 2009.
• Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna Wydawnictwa Gutenberga, t. II, IV, Kraków s.d.