Mazurek Dąbrowskiego jako polski hymn państwowy – aspekt historyczno-prawny

Dąbrowski’s Mazurka as the Polish national anthem – the historical and legal aspect

The aim of the author of this article is to analyse, how the legal regulations concerning the issue of national anthem had been formed, particularly in the view of the period from 1918 to 1997. The following hypothesis was verified: the regulation of this matter had been effectuated – despite the changes of political situation and a long time horizon – evolutionarily and the whole process can be separated in distinctive stages. In order to examine the thesis, the legal solutions have been analysed, thanks to which a specific musical work, being one of many Polish national songs – Dąbrowski’s Mazurka – became the Polish national anthem. The examination has been made against the background of the historical process that includes time from creation of the work, with a special regard to the periods of revival of Polish sovereignty and taking the most important legal regulations concerning national symbols. This process has been divided – apart from the historical splitting into spans strictly connected with the geopolitical situation of Poland – into stages that are crucial, considering the manner, how the case of a national anthem was regulated. Thus, the following stages of forming such regulations have been presented: from the state of legal indifference, throughout existing of frame- works of legal regulations, till the state of full regulation.

Celem autora niniejszego artykułu jest przeanalizowanie, jak kształtowało się uregulowanie w sferze prawnej tematyki hymnu państwowego, ze szczególnym uwzględnieniem okresu od 1918 do 1997 r. Zweryfikowana została następująca hipoteza: uregulowanie tej tematyki dokonywało się – mimo zmieniających się realiów politycznych i przestrzeni wielu lat – ewolucyjnie, zaś cały proces można podzielić na odróżniające się etapy. Sprawdzeniu postawionej tezy posłużyła analiza rozwiązań prawnych, dzięki którym konkretne dzieło muzyczne, będące jedną z wielu polskich pieśni hymnicznych – Mazurek Dąbrowskiego – stało się polskim hymnem państwowym. Weryfikacji tej dokonano na tle przebiegu historycznego obejmującego czas od powstania utworu, ze szczególnym uwzględnieniem okresów odradzania się państwowości Polski oraz przyjmowania najważniejszych regulacji prawnych dotyczących symboli państwowych. W ramach tego procesu, poza historycznym podziałem na okresy ściśle powiązane z sytuacją geopolityczną Polski, wyodrębniono w treści niniejszego artykułu etapy istotne ze względu na sposób uregulowania problematyki hymnu prawnego w drodze regulacji prawnych. Wskazano przy tym etapy kształtowania się takich regulacji: od stanu indyferencji prawnej, poprzez istnienie zrębów regulacji prawnych, aż do konstytucjonalizacji i pełnej jurydyzacji.

REFERENCES:

Literature:

• Brodniewicz T., Melodia naszego hymnu, [w:] Jeszcze Polska nie umarła. W dwusetną rocznicę powstania polskiego hymnu narodowego, Poznań 1997.
• Ciemniewski J., Nowela konstytucyjna z 29 grudnia 1989 r., „Przegląd Sejmowy”, rok XVII, 2009, nr 3.
• Gomułka W., Artykuły i przemówienia, t. II, styczeń 1946 – kwiecień 1948, Warszawa 1964.
• Grabowski R., Polskie symbole narodowe i państwowe. Geneza, ewolucja, stan prawny, „Przegląd prawa i administracji” 2011, t. LXXXVII.
• Kaleta R., Jak „Mazurek Dąbrowskiego” stał się hymnem narodowym, [w:] „... Tyś jak rosa...” Z dziejów polskiej pieśni hymnicznej, red. W.J. Podgórski Warszawa 1987.
• Kijowski M., Polski hymn państwowy jako zagadnienie konstytucyjnoprawne, „Ius et ad- ministratio” 2004, z. 3. Kopczewski J.S., O naszym hymnie narodowym, Warszawa 1982.
• Kosińska A.M., Ochrona hymnu narodowego jako element dziedzictwa narodowego – jej charakterystyka i funkcje, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 5. Kowalski W., Ostatnia bitwa generała Kleeberga, Lublin 1969.
• Kozik Z., „Mazurek Dąbrowskiego”. Geneza historyczna utworu jako hymnu narodowe- go, [w:] 200 lat Mazurka Dąbrowskiego. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w dniu 11 grudnia 1997 r. przez Instytut Filologii Polskiej Filii kieleckiej WSP w Piotrkowie Trybunalskim, red. S. Frycie, Piotrków Trybunalski 1998.
• Panek W., Hymny Polskie, Poznań 1996. Piotrowski M., Mazurek Dąbrowskiego polskim hymnem państwowym, [w:] Pieśń nie- śmiertelna. W dwieście dziesiątą rocznicę powstania, w osiemdziesięciolecie ustanowienia polskiego hymnu państwowego, Poznań 2007.
• Podgórski W.J., Pieśń Ojczyzny pełna, Warszawa 1994. Rezler M., Przez stulecia, [w:] Jeszcze Polska nie umarła... W dwusetną rocznicę powstania hymnu narodowego, Poznań 1997.
• Rozmaryn S., Konstytucja jako ustawa zasadnicza PRL, Warszawa 1967.
• Rómmel J., Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”, Warszawa 1958.
• Rządca P., Gdy myślimy: Polska – socjalizm – partia, Warszawa 1979. Sagan S., Serzhanowa V., Symbole państw współczesnych, „Studia Prawnoustrojowe” 2011, nr 13. Sobczak J., Polskie carmina patrium, [w:] Pieśń nieśmiertelna. W dwieście dziesiątą rocznicę powstania, w osiemdziesięciolecie ustanowienia polskiego hymnu państwowego, Poznań 2007.
• Sokolewicz W., Konstytucja PRL po zmianach z 1976 r., Warszawa 1978.
• Sokolewicz W., O klasowych i narodowych cechach Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, „Studia Prawnicze” 1976, nr 4.
• Stembrowicz J., Konstytucja PRL z 1952 r. na tle nowelizacji 1954–1980, [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, red. M. Kal- las, Warszawa 1990.
• Światło J., Za kulisami bezpieki i partii. Józef Światło ujawnia tajniki partii, reżymu i aparatu bezpieczeństwa, Warszawa 1990.
• Wawrzykowska-Wierciochowa D., Mazurek Dąbrowskiego. Dzieje polskiego hymnu na- rodowego, Warszawa 1982.
• Wawrzykowska-Wierciochowa D., Pieśń nadziei i zwycięstwa. Dzieje Polskiego hymnu narodowego, Warszawa 1985.
• Wawrzykowska-Wierciochowa D., Polska pieśń rewolucyjna. Monografia historyczna, Warszawa 1970.
• Wiszowaty M.M., Symbole państwowe III Rzeczypospolitej Polskiej, „Państwo i Prawo” 2011, z. 7/8. Zakrzewska J., Godło, barwy i stolica, [w:] Prawo państwowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. J. Zakrzewska, Łódź-Warszawa 1964.