Geneza ustrojowa ziem naddniestrzańskich

The genesis of the Nation and State at the Transnistria Land

Nowadays the legal status of Transnistria neither seems to be obvious nor distinctly determined, and its estimation in the context of the region’s statehood has been a subject of disputes of the theorists of state, international lawyers, experts in international relations and political sciences. The hereby paper is a starting phase of the research over the region’s legal status and aims at deriving the genesis of Transnistria’s government and politics. It is the fragmentary result of a wider research over Transdniester’s status, which will by all means contribute to the reliable conclusions in this scope on the further research stages. The subject of the work is the historical analysis of the beginnings of shaping the nation and later also a state in Transnistria, dating back to the Ancient Times, through the Middle Ages, including its belonging to Kievan Rus’, later to the Moldavian state, and partly also to the Polish Crown. The analysis also contains the examining of its status during the Turkish and Russian dominations. 20 th and 21 st centuries, being its newest history, are undoubtedly particularly important periods of Transnistria’s political history, especially the process of forming and development of the independent state which, despite existing for over 25 years, is still placed among a group of few creatures unrecognized by the international community.

 

Obecny status prawny Naddniestrza nie jest jednoznaczny, a jego ocena w kontekście posiadania odrębnej państwowości stanowi przedmiot sporów badaczy zajmujących się problematyką teorii państwa, prawa międzynarodowego, stosunków międzynarodowych i nauk politycznych. Niniejsze opracowanie stanowi pewien początkowy etap badań nad statusem prawnym ziem naddniestrzańskich i ma na celu wywiedzenie genezy ustrojowej regionu. Stanowi cząstkowe wyniki szerzej zakrojonych badań nad statusem Naddniestrza, które z pewnością przyczynią się do wiarygodnych wniosków w tym zakresie w późniejszych stadiach badawczych. Przed- miotem opracowania jest analiza historyczna początków kształtowania się narodu, a później również państwa na ziemiach naddniestrzańskich, sięgająca czasów starożytnych, ewoluująca w okresie średniowiecza, poprzez przynależność tych terenów do Rusi Kijowskiej, później zaś do państwa mołdawskiego oraz częściowo również do Korony Polskiej. Analiza obejmuje ponadto badanie statusu tych ziem w okresie dominacji tureckiej i rosyjskiej. Szczególnie ważnym okresem dla kształtowania się państwowości regionu bez wątpienia pozostaje wiek XX i XXI oraz jego historia najnowsza, zwłaszcza proces tworzenia i ewolucja niepodległego państwa, które po 25 latach istnienia wciąż plasuje się wśród nielicznych tworów powszechnie nieuznawanych przez społeczność międzynarodową.

REFERENCES:

Literature:

• Atwood C.P., Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire – Crimea and the Mongol Empire, in: Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, New York 2004, „Facts On File”, http://www.infobasepublishing.com/Default.aspx.
• Augustyniak U., Historia Polski 1572–1795, Warszawa 2008.
• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2014.
• Bazylow L., Historia Rosji, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985.
• Бабилунга Н.В., Бомешко Б.Г., Шорников П.М., Государственность Приднестровья: история и современность, Бендеры 2007.
• Бессарабский вопрос и образование Приднестровской Молдавской Республики, ред.
• В.Н. Яковлев, Тирасполь 1993.
• Бочачер М.Н., 1926. Молдавия (Республики и Области СССР), Москва–Ленинград 1926.
• Брусалинская Г.С., Органы законодательной и исполнительной власти Приднестровской Молдавской Республики на современном этапе, Москва 2007.
• Bonfini A., Rerum Ungaricarum decades quatuor cum dimidia.
• Botero G., Relazioni universali, Venice 1591.
• Bronovius, G. Werner, Transylvania, Moldavia and Chersonesus Tauricæ, Cologne 1595.
• Dallin A., Romanization, [w:] Odessa, 1941–1944: A Case Study of Soviet Territory Under Foreign Rule, Center for Romanian Studies 1957.
• Davies N., Boże Igrzysko, Kraków 2006.
• Davies N., Europe: A History, Oxford 1996.
• Davies N., Zaginione Królestwa, Kraków 2010.
• Девятков А.В., Международно-политические последствия «Де-факто государственности» Приднестровья, „Вестник Тюменского государственного
  университета” 2014, № 2.
• Demel J., Historia Rumunii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź–Gdańsk 1986.
• Dolha V., Totul despre Transnistria, https://web.archive.org/web/20071010052258/http://www.aiarad.ro/forum/viewtopic.php?t=39.
• Феномен Приднестровья, ред. Н.В. Бабилунга, Тирасполь 2003.
• Gil A., Naddniestrzańska Republika Mołdawska jako element przestrzeni politycznej Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2005.
• Головченко Л.Н., Приднестровье: проблема реализации права на самоопределение народа, проживающего на территории Республики, «Наука и современность» 2014, № 27.
• Holban E. Şt., Figuri basarabene, „Basarabia” 1992, nr 1.
• Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Żarnowski J., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, część 4: Od połowy XV wieku do rozbiorów, Warszawa 1999.
• Iorga N., Românii de peste Nistru, „Basarabia” 1992, nr 11.
• История Приднестровской Молдавской Республики, ред. В.Я. Гросул, Тирасполь 2001.
• Jasienica P., Rzeczpospolita Obojga Narodów, Warszawa 1967, 1972.
• Kiaupienė J., Europa Środkowa i „zagubione” Wielkie Księstwo Litewskie, http://www.forum-pl-lt.com/index.php/pl/historia-i-kultura/5-jurate-kiaupiene-europa-srodkowa-i-zagubione-wielkie-ksiestwo-litewskie.
• Kiaupienė J., Wielkie Księstwo Litewskie w składzie Rzeczypospolitej Obojga Narodów: 1569–1588, http://www.iesw.lublin.pl/projekty/pliki/IESW-121-02-04pl.pdf.
• Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992.
• Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe: kościuszkowskie, listopadowe i styczniowe, Warszawa 1994.
• Khrushchev S., Crimea: Whose land is this? Part 1, „Al Jazeera (English)”, 21.03.2014, http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2014/03/crimea-whose-land-this-part-1-201431982818368453.html.
• Kosienkowski M., Federacja Rosyjska wobec Naddniestrza, in: Analizy Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, t. 21, red. J. Kłoczowski, A. Gil, Lublin 2009.
• Kosienkowski M., Naddniestrzańska Republika Mołdawska: determinanty przetrwania,
  Toruń 2010.
• Kosienkowski M., Ukraina wobec Naddniestrza, [w:] Analizy Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, t. 27, red. J. Kłoczowski, A. Gil, Lublin 2009.
• Lozovan E., Românii orientali de la Nistru la Vladivostok, „Neamul Românesc” 1991, nr 1.
• Magini G.A., Geographie universae, Venice 1596.
• Markiewicz M., Historia Polski 1492–1795, Kraków 2004.
• Naddniestrze, „Jutrzenka” 2011, nr 10.
• Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław 1990.
• Paluszyński T., Czy Rosja uczestniczyła w pierwszym rozbiorze Polski czyli co zaborcy zabrali Polsce w trzech rozbiorach?, Poznań 2006.
• Polska na przestrzeni wieków, red. J. Tazbir, Warszawa 1995.
• Porphyrogenitus C., De Administrando Imperio, ca. 950, http://faculty.washington.edu/dwaugh/rus/texts/constp.html.
• Powieść minionych lat (Kronika Nestora), http://litopys.org.ua.
• Powstanie listopadowe 1830–1831. Dzieje wewnętrzne. Militaria. Europa wobec powstania, red. W. Zajewski, Warszawa 1980.
• Rajczak R., System konstytucyjny Mołdawii, Warszawa 2014.
• Reichersdorf G., Moldaviæ quæ olim Daciæ pers, chorographia, Georgio a Reichersdorf Transilvano auctore, Viennæ 1541.
• Репида Л.Е., Суверенная Молдова. История и современность, Кишинев 2008.
• Solak J., Konsekwencje zamrożonego konfliktu o Naddniestrze dla bezpieczeństwa europejskiego, dodatek do „Zeszytów Naukowych Akademii Obrony Narodowej”, Warszawa 2010.
• Solak J., Mołdawia – republika na trzy pęknięta: historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar „zamrożonego konfliktu” o Naddniestrze, Toruń 2009.
• Solchanyk R., The Politics of State Building: Centre-Periphery Relations in Post-Soviet Ukraine, „Europe-Asia Studies” 1994, t. 46, nr 1.
• Trifunov D., From Genghis Khan to the Charge of the Light Brigade, Crimea is no stranger to conflict, „GlobalPost”, 28.02.2014, http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/europe/140228/crimea-ukraine-protests-russia-crimean-war.
• Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993.
• Wilson A., The Ukrainians: Engaging the Eastern Diaspora, „Westview Press” 1998.
• Zamojski A., The Polish Way: a Thousand-Year History of the Poles and Their Culture, New York 2000.