Federalny Trybunał Konstytucyjny w Niemczech. Strażnik reguł gry ustrojowej czy super-organ władzy państwowej?

The Federal Constitutional Court of Germany. Guard of the rules of the constitutional game, or state super-authority?

Bringing into prominence the role of the Constitutional Court in the German political system after 1949 is neither new, nor original. Already in the interwar period Hans Kelsen pointed out its significance, claiming that the political meaning of the idea of federalism found its completion precisely with the establishment of the constitutional jurisdiction. Arguments supporting the inclusion of the Federal Constitutional Court into the central governmental authorities can be found in essentially every elaboration on the subject. A deeper analysis, however, shows that including it among the central governmental authorities is not fully right. More so, it is unduly. The central authorities may only be those which act directly on the basis of the Basic Law. Therefore, unlike the chief authorities such as Bundestag, Bundesrat, the President of the Republic, and the federal government, the Tribunal does not autonomically delineate its own functioning. It does so on the basis of the ordinary law. This warrants the conclusion that this, frequently mentioned in the subject literature, duality of the Tribunal as a court and as a chief governmental authority, is, in the light of the above, impossible to reconcile.

 

 

Wyeksponowanie roli sądu konstytucyjnego w porządku ustrojowym Niemiec po 1949 r. nie jest ani nowe, ani tym bardziej oryginalne. Już bowiem w międzywojniu zwracał uwagę na jego znaczenie Hans Kelsen 2 , który twierdził wówczas, że polityczne znaczenie idei federalizmu znalazło swoje dopełnienie właśnie wraz z powołaniem sądownictwa konstytucyjnego 3 . Byłoby jednak tutaj nadużyciem wyciągnięcie z tego wniosku, że orzecznictwo konstytucyjne warunkuje w sposób decydujący efektywność federalizmu. Mało tego, że wręcz umożliwia jego sprawne funkcjonowanie, bądź nawet, że jest to jego główne zadanie. Tak nie jest. Rolą bowiem sądu konstytucyjnego nie jest (jedynie) strzeżenie federalnych reguł gry ustrojowej, ale standardów demokratycznego państwa prawa. Najwidoczniej rolę tę spełnia Federalny Trybunał Konstytucyjny (Bundesverfassungsgericht, BVerfG) wzorowo, skoro wyniki badania opinii publicznej wskazują niezmiennie od lat bardzo wysokie zaufanie, jakim społeczeństwo niemieckie obdarza tę instytucję.

REFERENCES:

Literature:

• Bachof O., Richter und Verfassung, [w:] Verfassungsgerichtsbarkeit in der Gegenwart, Hrsg. H. Mosler, Köln-Berlin 1962.
• Badura P., Staatsrecht, München 2012.
• Barfuß W., Österreichs Verfassung zwischen Politik und Recht, „Österreichische Juristenzeitung” 2005, nr 8.
• Görisch C., Hartmann B.J., Grundrechtsrüge und Prüfungsumfang bei der Verfassungs-beschwerde, „NVwZ” 2007, nr 9.
• Grimm D., Recht und Politik, „Juristische Schulung” 1969, nr 11.
• Gröpl C., Staatsrecht, München 2014.
• Hoffmann-Riem W., Nachvollziehende Grundrechtskontrolle: zum Verhältnis von Fach und Verfassungsgerichtsbarkeit am Beispiel von Konflikten zwischen Medienfreiheit und Persönlichkeitsrecht, „AöR” 2003, nr 128.
• Ipsen J., Art. 21 GG, [w:] Grundgesetz. Kommentar, Hrsg. M. Sachs, München 2014.
• Ipsen J., Rechtsfolgen der Verfassungswidrigkeit von Norm und Einzelakt, Baden-Baden
  1980.
• Ipsen J., Staatsrecht I, München 2015.
• Kelsen H., Wesen und Entwicklung der Staatsgerichtsbarkeit, „VVDStRL” 1929, nr 5.
• Klein O., Sennekamp C., Aktuelle Zulässigkeitsprobleme der Verfassungsbeschwerde, „NJW„ 2007, nr 14.
• Leibholz G., Strukturprobleme der modernen Demokratie, Karlsruhe 1967.
• Piazolo M., Das Bundesverfassungsgericht und die Behandlung von politischen Fragen, [w:] Das Bundesverfassungsgericht im politischen System, Hrsg. R.C. van Ooyen, M.H. W. Möllers, Wiesbaden 2006.
• Scherzberg A., Die Begründetheit der Verfassungsbeschwerde bei der Rüge von Freiheits verletzungen, „JURA” 2004, nr 10.
• Schlaich K., Korioth S., Das Bundesverfassungsgericht, München 2012.
• Simon H., Verfassungsgerichtsbarkeit, [w:] E. Benda, W. Maihofer, H.-J. Vogel, Handbuch des Verfassungsrechts der Bundesrepublik Deutschland, Berlin 1994.
• Stern K., Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, München 1980.
• Vorländer H., Schaal G.S., Integration durch Institutionsvertrauen?, [w:] Integration durch Verfassung, Hrsg., H. Vorländer, Wiesbaden 2002.
• Würtenberger T., Zur Legitimität des Verfassungsrichterrechts, [w:] Hüter der Verfassung oder Lenker der Politik? Das Bundesverfassungsgericht im Widerstreit, Hrsg. B. Guggenberger, T. Würtenberger, Baden-Baden 1998.
• Zippelius R., Würtenberger T., Deutsches Staatsrecht, München 2008.