Zwierzchnictwo prezydenta nad Siłami Zbrojnymi RP w czasie wojny

The president’s command over the Polish Armed Forces during a war

The objective of this paper is to analyse normative grounds for the president’s exercise of command over the Polish Armed Forces during a war. As a result of his research conducted, the author states that significance of the head of the state as regards military affairs in the period of war is subject to visible formal enhancement as compared to the period of peace. This is mainly due to the direct method of fulfilment of the president’s functions under Article 134, par. 1 of the Constitution and the president’s power to appoint the Commander-in-Chief of the Armed Forces, who reports directly to the president. However, effective exercise of the president’s command over the army during a war may prove difficult. The reasons for this may be, among others, problems in determining, whether there is a period of war in the territory of the Republic of Poland, it is necessary to act jointly and cooperate with the Prime Minister or there are no legal provisions relating to functions of the state during a war, including, supervision over defense of the state. Additionally, the author indicates to some legal gaps relating to the institution of Commander-in-Chief of the Armed Forces, as a result of which the current normative status of the subject issue has to be evaluated as very poor.

Zwierzchnictwo prezydenta nad Siłami Zbrojnymi RP w czasie wojny

Celem artykułu jest analiza normatywnych podstaw sprawowania przez głowę państwa najwyższego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi RP w czasie wojny. W wyniku przeprowadzonych badań autor uznaje, że znaczenie prezydenta w sprawach wojskowych w tym okresie ulega formalnie wyraźnemu wzmocnieniu w porównaniu do czasu pokoju. Przede wszystkim z uwagi na bezpośredni sposób realizowania funkcji z art. 134 ust. 1 Konstytucji oraz przysługujące jemu kompetencje do mianowania i odwoływania naczelnego dowódcy sił zbrojnych, który podlega bezpośrednio prezydentowi. Niemniej jednak efektywne sprawowanie zwierzchnictwa wobec armii w czasie wojny może okazać się trudne. Między innymi z powodu problemów z określeniem, kiedy mamy do czynienia z czasem wojny na terytorium RP, koniecznością zgodnego współdziałania z prezesem Rady Ministrów czy też zupełnym brakiem przepisów prawnych traktujących o funkcjonowaniu państwa w czasie wojny, w tym kierowaniu jego obroną. Dodatkowo autor wskazuje na liczne luki prawne dotyczące instytucji naczelnego dowódcy sił zbrojnych, które powodują, że obecny stan normatywny w tym przedmiocie zasługuje na bardzo niską ocenę.

REFERENCES:

Literature:

• Balicki R., Uwaga I do art. 134, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Wrocław 1998.
• Balicki R., Zwierzchnictwo prezydenta RP nad siłami zbrojnymi (wybrane problemy), „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 2.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• Bożek M., Współdziałanie Prezydenta RP i Rady Ministrów jako konstytucyjny warunek zapewnienia bezpieczeństwa państwa w czasie stanu szczególnego zagrożenia, „Przegląd Sejmowy” 2011, nr 2.
• Chorążewska A., Model prezydentury w praktyce politycznej po wejściu w życie Konstytucji z 1997 r., Warszawa 2008.
• Czuchnowski W., Grochal R., Incydent gruziński, „Gazeta Wyborcza”, 24.04.2010, nr 96.
• Eckhardt K., Stan nadzwyczajny jako instytucja polskiego prawa konstytucyjnego, Przemyśl–Rzeszów 2012. 
• Góralczyk W., Sawicki S., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2011.
• Jaskiernia J., Konstytucyjna konstrukcja kompetencyjna organów władzy wykonawczej w obszarze bezpieczeństwa państwa a propozycje zmian polskiej ustawy zasadniczej, „Bezpieczeństwo i Ochrona” 2008, nr 1–2.
• Juchniewicz J., Dąbrowski M., Kompetencyjny charakter art. 126 Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2014, nr 4.
• Kozioł L., Witkowski Z., Zagadnienie obronności i porządku publicznego w przyszłej konstytucji, [w:] Prace Komisji Konstytucyjnej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, red. J. Pietrzak, Z. Witkowski, z. 4, Warszawa 1991.
• Kuca G., Zasada podziału władzy w konstytucji RP z 1997 roku, Warszawa 2014.
• Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006.
• Opaliński B., Rozdzielenie kompetencji władzy wykonawczej między Prezydenta RP oraz Radę Ministrów na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012.
• Prokop K., Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Białystok 2005.
• Sarnecki P., Uwagi 5 i 8 do art. 134, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. I, Warszawa 1999.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2008.
• Wiśniewski L., Stany nadzwyczajne w projekcie nowej Konstytucji RP, [w:] Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, red. T. Jasudowicz, Toruń 1997.
• Witkowski Z., Model prezydentury polskiej w Konstytucji z 1997 r. w porównaniu z rozwiązaniami Francji, Niemiec i Włoch, [w:] Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka, Rzeszów 2007.
• Wołejszo J., Fiołna Z., Dowodzenie brygadą zmechanizowaną (pancerną) w obronie, Warszawa 2002.
• Wróblewska I., Zasada państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego RP, Toruń 2010.