Dwa modele relacji wolności i bezpieczeństwa

Two models of relationship between freedom and security

The subject matter of the article revolves around two classical models of relationship between freedom and security contained in the theories formulated by T. Hobbes and J. Locke, as well as their conceptual development in the theories by H. Kelsen and J. Rawls. The model presented by Hobbes accentuates the primacy of security, whereas the one proposed by Locke, the primacy of the rights of an individual. A critical analysis of those models illustrates that one may not interpret the necessity of existence of a political power, or the requirement to guarantee the rights of individuals in an absolutist way. The validity of Hobbes’s model is limited to the statement regarding the necessity to establish a „decision-centre” ensuring „collective security”. Locke’s model, on the other hand, is not established upon the construction of an „ideal constitution” but rather it points to democratic forms of guarantying individual rights. This does not mean that one should acknowledge the absolute primacy of legislature. In both the theories proposed by Kelsen and Rawls this function may be fulfilled by constitutional judicature. While the model established by Hobbes is appropriate for the descriptive conceptualisation of constitution, the one offered by Locke serves the prescriptive formulation of this concept.

Dwa modele relacji wolności i bezpieczeństwa

Przedmiotem artykułu są dwa klasyczne modele relacji wolności i bezpieczeństwa zawarte w teoriach T. Hobbesa i J. Locke’a, a także ich konceptualne rozwinięcia w teoriach H. Kelsena i J. Rawlsa. Model Hobbesa akcentuje prymat bezpieczeństwa, natomiast model Locke’a prymat praw jednostki. Krytyczna analiza tych modeli pokazuje, że nie można interpretować konieczności istnienia władzy politycznej czy też konieczności gwarancji praw jednostki w sposób absolutystyczny. Ważność modelu Hobbesa ogranicza się do twierdzenia o konieczności istnienia „ośrodka decyzyjnego” zapewniającego „zbiorowe bezpieczeństwo”. Natomiast istota modelu Locke’a nie polega na konstrukcji „idealnej konstytucji”, lecz na wskazaniu na demokratyczne formy gwarancji praw jednostki. Nie oznacza to, że należy uznać bezwzględny prymat legislatywy. Zarówno w teorii Kelsena, jak i Rawlsa funkcję tę może spełniać sądownictwo konstytucyjne. Model Hobbesa jest odpowiedni dla deskryptywnego pojęcia konstytucji, natomiast model Locke’a dla preskryprtywnego pojęcia konstytucji.

REFERENCES:

Literature:

• Arendt H., O rewolucji, przeł. M. Godyń, Warszawa 2003.
• Ashcraft R., Revolutionary Politics and Locke’s „Two Treatises of Government”: Radicalism and Lockean Political Theory, „Political Theory” 1980, Vol. 8.
• Böckenförde E.-W., Państwo jako państwo etyczne, [w:] E.-W. Böckenförde, Wolność – państwo – Kościół, przeł. P. Kaczorowski, Kraków 1994.
• Boyle J., Thomas Hobbes and the Invented Tradition of Positivism: Reflections on Language, Power, and Essentialism, „University of Pennsylvania Law Review” 1987, Vol. 135.
• Casper G., Changing Concepts of Constitutionalism: 18th to 20th Century, „The Supreme Court Review” 1989, Vol. 1989.
• Devine F. E., Absolute Democracy or Indefeasible Right: Hobbes Versus Locke, „The Journal of Politics” 1975, Vol. 37.
• Dreier H., Gilt das Grundgesetz ewig? Fünf Kapitel zum modernen Verfassungsstaat, München 2009.
• Dunn J., The Political Though of John Locke. An Historical Account of the „Two Treatises of Government”, Cambridge–London–New York–New Rochelle–Melbourne–Sydney 1982.
• Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, przeł. T. Kowalski, Warszawa 1998.
• Dyzenhaus D., Hobbes and the Legitimacy of Law, „Law and Philosophy” 2001, Vol. 20.
• Gauthier D., Logic of Leviathan. The Moral and Political Theory of Thomas Hobbes, Oxford–New York 2000.
• Gough J. W., The Social Contract. A Critical Study of its Development, Oxford 1957.
• Gray J., Dwie twarze liberalizmu, przeł. P. Rymarczyk, Warszawa 2001.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, przeł. A. Romaniuk i R. Marszałek, Warszawa 2005.
• Habermas J., Klasyczna nauka o polityce a filozofia społeczna, przeł. M. Łukasiewicz, [w:] J. Habermas, Teoria i praktyka. Wybór pism, wyb. Z. Krasnodębski, Warszawa 1983.
• Hobbes T., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 1954.
• Hobbes T., The English Works of Thomas Hobbes, Vol. III, London 1839.
• Höffe O., Sprawiedliwość polityczna. Podstawy krytycznej filozofii prawa i państwa, przeł. J. Merecki SDS, Kraków 1999.
• Kelsen H., Czysta teoria prawa, przeł. R. Szubert, Warszawa 2014.
• Kelsen H., General Theory of Law and State, przeł. A. Wedberg, Cambridge 1949.
• Kelsen H., Istota i  rozwój sądownictwa konstytucyjnego, przeł. B.  Banaszkiewicz, Warszawa 2009.
• Kelsen H., Peace Trough Law, New York 1944.
• Kelsen H., Reine Rechtslehre (zweite Auflage) mit einem Anhang, Das Problem der Gerechtigkeit, Wien 1967.
• Locke J., Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, Warszawa 1992.
• Locke J., Two Treatises of Government and A Letter Concerning Toleration, red. I. Shapiro, New Haven and London 2003.
• Nye jr. J.  S., Konflikty międzynarodowe. Wprowadzenie do  teorii i  historii, przeł. M. Madej, Warszawa 2009.
• Parkin J., Taming the Leviathan. The Reception of the Political and Religious Ideas of Thomas Hobbes in England 160–1700, Cambridge–New York–Melbourne–Madrid– –Cape Town–Singapore–Sao Paulo–Dehli 2007.
• Rawls J., Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa 1998.
• Rawls J., Prawo ludów, przeł. M. Kozłowski, Warszawa 2001.
• Rawls J., Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa 2013.
• Sartori G., Constitutionalism: A Preliminary Discussion, „The American Political Science Review” 1962, Vol. 56.
• Skinner Q., Visions of Politics, Vol. III, Hobbes and Civil Science, Cambridge–New York–Melbourne–Madrid–Cape Town 2004.
• Skinner Q., Wolność przed liberalizmem, przeł. A. Czarnecka, Toruń 2013.
• Tully J., An Approach to Political Philosophy: Locke in Context, Cambridge 1993.
• Vinx L., Constitutional Indifferentism and Republican Freedom, „Political Theory” 2010, Vol. 38.
• Waldron J., A Right-Based Critique of Constitutional Rights, „Oxford Journal of Legal Studies” 1993, Vol. 13.
• Waldron J., God, Locke and Equality. Christian Foundations in Locke’s Political Thought, Cambridge–London–New York–Melbourne–Madrid–Cape Town–Singapore–Sao Paulo 2002.
• Waldron J., Locke’s legislature (and Rawls’s), [w:] J. Waldron, The Dignity of Legislation, Cambridge–New York–Melbourne–Madrid–Cape Town–Singapore–Sao Paulo 1999.
• Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Warszawa 2002.