Instytucja przysięgi (ślubowania) a poszanowanie wolności sumienia i religii

The institution of oath (affirmation)  and the protection of freedom of conscience and religion

Legal obligation to take the oath may interfere with the fundamental rights of the individual, especially with freedom of conscience and religion. In the particular states there are various ways to remove these type of collision, for example, the ability to take affirmation in place of the oath-taking or the extraordinary admissibility of the oath’s text modification. The given options are anchored in the statute law provisions or in the judicial practice. Not always, however, the indicated solutions are fully responsive to possible conscientious objections. In the author’s view, instead of derogation of the title institution from legal orders, oaths’ texts should attain the “appropriate” form – ie. oath wording refers to a relatively universal values –and a certain degree of flexibility in the interpretation of the law is needed. The obligation to take the oath and obligation to respect fundamental rights may be seen as the optimization requirements, and the most proper way to remove conflicts between them in a particular case is to use the method of proportional weighing in accordance with the Robert Alexy’s theory of legal principles.

Instytucja przysięgi (ślubowania) a poszanowanie wolności sumienia i religii

Prawny obowiązek złożenia przysięgi może kłócić się z prawami podstawowymi jednostki, w szczególności z wolnością sumienia i religii. Istnieją różne sposoby usuwania tego typu kolizji w poszczególnych państwach, np. możliwość złożenia pozbawionego odniesień do sfery sacrum ślubowania w miejsce przysięgi czy dopuszczalność jednostkowego modyfikowania roty przysięgi. Niniejsze rozwiązania posiadają swoje umocowanie albo w przepisach prawnych, albo w praktyce orzeczniczej. Nie zawsze jednak są one w pełni responsywne wobec możliwych obiekcji sumienia. W ocenie autora zamiast derogowania tytułowej instytucji z porządków prawnych, należy nadać tekstom przysięgi „odpowiednią” postać – tj. odsyłającą do względnie uniwersalnych wartości – oraz zgodzić się na pewien stopień elastyczności interpretacji prawa. Obowiązek złożenia przysięgi i obowiązek poszanowania praw podstawowych można postrzegać jako optymalizacyjne nakazy, a najwłaściwszym sposobem usuwania kolizji pomiędzy nimi w konkretnej sprawie jest zastosowanie metody proporcjonalnego wyważenia, zgodnie z teorią zasad prawa Roberta Alexy’ego.

REFERENCES:

Literature:

• Adamkiewicz M., Siedziako M., Bez wątpienia było warto, Szczecin 2012.
• Blau D., Note, Holy Scriptures and Unholy Strictures: Why the Enforcement of a Religious Orthodoxy in North Carolina Demands a More Refined Establishment Clause Analysis of Courtroom Oaths, „First Amendment Law Review” 2006, vol. 4.
• Brzozowski W., Uzewnętrznianie przynależności religijnej. Zagadnienia systemowe, [w:] Prawne granice wolności sumienia i wyznania, red. J. Kondratiewa-Bryzik, R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, Warszawa 2012.
• Campbell E., Oaths and affirmations of public office, „Monash University Law Review” 1999, vol. 25, nr 1.
• Comella V.F., The New Regulations of Political Parties in Spain, and the Decision to Outlaw Batasuna, [w:] Militant Democracy, red. A. Sajó, L. Rutt Bentch, Utrecht 2004.
• Czaputowicz J., Działania Służby Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Wojskowego wobec ruchu „Wolność i Pokój”, [w:] Jesteście naszą wielką szansą. Młodzież na rozstaju komunizmu 1944–1989, red. P. Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2009.
• Eberle E.J., Church and State in Western Society: Established Church, Cooperation and Separation, Farnham–Burlington 2011.
• Henley K., Oaths and the Pledge of Allegiance: Freedom of Expression and the Right to Be Silent, [w:] Freedom of Expression in a Diverse World, red. D. Golash, Dordrecht– –London 2010.
• Jonsson P., Raise Your Right Hand And Swear To Tell The Truth... On The Koran?, „Christian Science Monitor” z 20 lipca 2005.
• Klaman A., Czersk – Wiara na pierwszym miejscu, http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091221/INNEMIASTA04/411954856 (21.03.2015).
• Maroń G., Instytucja przysięgi głowy państwa w państwach europejskich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 1.
• Maroń G., Instytucja przysięgi Prezydenta w polskim porządku prawnym, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 2.
• Maroń G., Instytucja ślubowania adwokackiego w polskim porządku prawnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2012, nr 2.
• Maroń G., Instytucja ślubowania sędziowskiego w polskim porządku prawnym, „Studia Prawnicze” 2011, z. 3–4.
• Maroń G., Ślubowanie poselskie w polskim porządku prawnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2012, nr 10.
• Maroń G., Ślubowanie senatorskie w polskim porządku prawnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego – Prawo” 2012, z. 11.
• Maroń G., Święci patroni prawników, Rzeszów 2011.
• Maroń G., Zasady prawa. Pojmowanie i typologie a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Poznań 2011.
• Mezglewski A., Przysięga, ślubowanie oraz przyrzeczenie w prawie polskim, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011, t. 3.
• Naumowicz J., Prawne i filozoficzne aspekty ślubowań studenckich, [w:] Interdyscyplinarne ujęcie prawa, red. M. Żuralska, Warszawa 2013.
• Olejniczak D., Kolejna odsłona sprawy Gilewicza, http://gdansk.gosc.pl/doc/1516059. Kolejna-odslona-sprawy-Gilewicza (21.03.2015).
• Orgad L., Liberalism, Allegiance, and Obedience: The Inappropriateness of Loyalty Oaths in a Liberal Democracy, „Canadian Journal of Law and Jurisprudence” 2014, vol. XXVII, nr 1.
• Ruškyt R., Legal Aspects of Religious Freedom, Lublana 2008.
• Salij J., Przysięga, [w:] Pytania nieobojętne, http://mateusz.pl/ksiazki/js-pn/js-pn_49.htm (21.03.2015).
• Schmitt C., Constitutional Theory, Durham 2008.
• Skwarzyński M., Sprzeciw sumienia w europejskim i krajowym systemie ochrony praw człowieka, „Przegląd Sejmowy” 2013, nr 6.
• Smółka-Gnauck A., Między wolnością a pokojem. Zarys historii Ruchu „Wolność i Pokój”, Warszawa 2012.
• Torfs R., The Permissible Scope of Legal Limitations on the Freedom of Religion or Belief in Belgium, „Emory International Law Review” 2005, vol. 19, nr 2.