Powoływanie rządu w państwach Europy Środkowej i Wschodniej: analiza porównawcza

Formation of cabinet in countries of Central and Eastern Europe:  comparative analyze

The existence of cabinet in parliamentary systems of government depends on the parliament, which appoints and dismiss cabinet. Aim of the article is comparative analyze of cabinet appointment method in 11 post-communist countries of central and eastern Europe, which are members of European Union, based on constitutional provisions. Research question is whether constitution leave the presidents, who formally nominate the governments, the possibility of real influence on the cast of prime minister post. As a result, I position constitutions on a two dimension scale in which the ends are countries in which the president in principle has no possibility appoint the cabinet against the will of the parliamentary majority (the Czech Republic, Bulgaria, Estonia, Poland and Slovenia) and countries where the constitution formally leaves the President ability to influence the composition of the government (Lithuania, Hungary and Slovakia). Other countries (Croatia, Romania, Latvia) are in between these extremes.

Powoływanie rządu w państwach Europy Środkowej i Wschodniej: analiza porównawcza

W parlamentarnych systemach rządów egzystencja rządu zależy od parlamentu, który powołuje rząd i może go odwołać. Celem tekstu jest dokonanie analizy porównawczej sposobu powoływania rządu w 11 postkomunistycznych państwach Europy Środkowej i Wschodniej, które są członkami Unii Europejskiej, w oparciu o przepisy konstytucji. Pytanie badawcze dotyczy tego, czy konstytucje pozostawiają prezydentom, którzy formalnie powołują rządy, możliwość realnego wpływu na obsadę stanowiska premiera. W efekcie umieszczam kraje na skali, na której krańcach leżą te, w których prezydent w zasadzie nie ma możliwości powołania rządu wbrew woli większości parlamentarnej (Czechy, Bułgaria, Estonia, Polska i Słowenia), oraz te, w których konstytucja formalnie pozostawia prezydentowi możliwości oddziaływania na skład rządu (Litwa, Węgry i Słowacja). Pozostałe kraje (Chorwacja, Rumunia, Łotwa) znajdują się pomiędzy tymi krańcami.

REFERENCES:

Literature:

• Konstytucja Republiki Chorwacji, wstęp A. i L. Garliccy, Warszawa 2007.
• Konstytucje państw Unii Europejskiej, red. W. Staśkiewicz, Warszawa 2011.
• Kulig A., Reguła większości a powoływanie rządu w wybranych systemach parlamentarnych, [w:] Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, red. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
• Laver M., Shepsle K.A., Making and breaking governments: cabinets and legislatures in parliamentary democracies, Cambridge 1996.
• Lijphart A., Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty-Six Countries, second edition, New Haven 2012.
• Małajny R., Powoływanie egzekutywy w systemie rządów parlamentarnych, „Państwo Prawne” 2011, nr 1.
• Prokop K., Rząd Republiki Litewskiej. Pozycja ustrojowa, organizacja, kompetencje, [w:] Aktualne problemy reform konstytucyjnych, red. S. Bożyk, Białystok 2013.
• Rządy mniejszościowe w wybranych państwach świata: studium prawno-politologiczne, red. R. Radek, Katowice 2014.
• Składowski K., System rządów w Republice Chorwacji, Łódź 2013.
• Steiner J., Demokracje europejskie, Rzeszów 1993.
• Stembrowicz J., Rząd w systemie parlamentarnym, Warszawa 1982.
• Zaleśny J., Postkomunistyczne państwa Europy Środkowo-Wschodniej wobec wyboru formy rządów (dylematy i płaszczyzny odniesienia), [w:] Systemy rządów: dylematy konstytucyjnej regulacji i praktycznej funkcjonalności, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, Warszawa 2007.
• Zieliński E., Zieliński J., Rządy w państwach Europy 3, Warszawa 2006.