Konstytucyjne prawo do odszkodowania w III RP

The constitutional right to compensation in the Third Republic of Poland

The article consists of a review of judicial decisions and scholarly opinions with respect to the treasury’s liability for damages. The historical review part discusses the regulation binding in this respect during the Second Republic of Poland (1918–1939) and the People’s Republic of Poland (1944–1989). The part devoted to article 77 of the current Constitution of Poland reviews the opinions of Polish scholars concerning the legal character of this norm. The basic aim of the paper was to provide an answer to the question whether the said norm is legally binding or it is just a declaration. An attempt was also made to determine whether the broadly understood rule of compensation for damages is adequately regulated by the provisions of article 417¹ § 1 of the Polish Civil Code. The article also presents an analysis of article 77 with regard to grounds for liability. The final part of the article describes the relation between article 77 of the Constitution and article 417¹ § 1 of the Polish Civil Code which regulates the state’s responsibility for legal injustice (a situation where a legal act is found inconsistent with superior laws and therefore damage has occurred).

Konstytucyjne prawo do odszkodowania w III RP

Niniejszy artykuł w swojej treści zawiera przegląd dotychczasowego orzecznictwa i poglądów doktryny w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej skarbu państwa. W części historycznej omówiono regulację obowiązującą w II Rzeczpospolitej oraz w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W części poświęconej art. 77 konstytucji dokonano przeglądu rozważań przedstawicieli doktryny co do charakteru prawnego tej normy. Głównym celem artykułu była odpowiedź na pytanie, czy wskazana norma ma charakter normatywny, czy jedynie programowy, oraz odpowiedź na pytanie, czy szeroko rozumiana zasada kompensacji szkody została we właściwym zakresie uregulowana w normie artykułu 417¹ § 1 k.c. W artykule dokonano również analizy normy art. 77 w aspekcie przesłanek odpowiedzialności. W ostatniej części artykułu omówiono relację artykułu 77 z normą ustawową artykułu 417¹ § 1 k.c. regulującą odpowiedzialność skarbu państwa za bezprawie legislacyjne.

REFERENCES:

Literature:

• Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
• Banaszak B., Zakres podmiotów uprawnionych do dochodzenia wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działania organu władzy publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji RP), „Monitor Prawniczy” 2011, nr 1.
• Banaszczyk Z., Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 2007.
• Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2007.
• Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1965.
• Konstytucje Rzeczpospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., red. J. Boć, Wrocław 1998.
• Czachórski W., A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2007.
• Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. V, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2007.
• Karasek I., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy po wyroku TK z 4 XII 2001, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2002, nr 1–2.
• Kremis J., Skutki prawne w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej państwa na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2002, z. 6.
• Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
• Radwański Z., Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej w świetle proponowanej nowelizacji Kodeksu cywilnego, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004, z. 2.
• Rosmarin S., Kontrola Konstytucyjności ustaw, „Państwo i Prawo” 1948, z. 12.
• Safjan M., Ewolucja odpowiedzialności władzy publicznej – od winy funkcjonowania do bezprawności normatywnej, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2003, nr 32.
• Safjan M., Matuszyk K.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Warszawa 2009.
• Safjan M., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej (po 1 września 2004 roku), Warszawa 2004.
• Safjan M., Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu bezprawia normatywnego, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005, z. 1.
• Safjan M., Rekomendacja NR R (84) 15 w sprawie odpowiedzialności władzy publicznej a stan prawny obowiązujący w Polsce, [w:] Standardy Prawne Rady Europy, t. II, Prawo cywilne. Teksty i komentarze, red. M. Safjan, Warszawa 1995.
• Szpunar A., Kilka uwag o odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, „Rejent” 2001, nr 2.
• Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2002.
• Odpowiedzialność władzy publicznej za wyrządzoną szkodę w świetle art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2000.
• Zajadło J., Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego, Gdańsk 2001.