Reguła ustawowego nakładania podatków i ciężarów publicznych w świetle art. 217 Konstytucji RP z 1997 r.

The rule of the statutory imposition of taxes and public responsibilities  in view of art. 217 of the Constitution of the Republic of Poland of 1997

The Constitution, as the basic law, limits arbitrariness of legislators enacting executive acts concerning the tax law. In the process of interpretation of the tax law, special attention should be paid to Articles 84 and 217 of the Constitution of the Republic of Poland of 1997. Pursuant to Article 84 of the Polish Constitution „Everyone shall comply with his responsibilities and public duties, including the payment of taxes, as specified by statute.” The above-mentioned Article introduces the principle of equality and universality of taxation, which signifies the right of the state to impose financial duties on certain subjects, without the corresponding obligation on the part of the state. This right results from the state authority and binding decisions of the competent state organ. Furthermore, Article 217 of the Constitution stipulates that: „The imposition of taxes, as well as other public imposts, the specification of those subject to the tax and the rates of taxation, as well as the principles for granting tax reliefs and remissions, along with categories of taxpayers exempt from taxation, shall be by means of statute.” It follows from the quoted Article that the whole process of shaping the tax law and imposing duties on citizens is controlled by the state which exercises its authority by means of enacting laws exclusively by the Parliament. The principle of legislation exclusivity specified in the discussed Article 217 of the Polish Constitution of 1997 and mentioned in Article 84 of the Constitution, refers directly to the imposition powers of the state which determines the way of charging public duties by the legislator, taking into account the contents and mode of their imposition. Therefore, any kind of legislator’s interference with financial matters of citizens can occur only in the form of a legal act fulfilling the contents requirements specified by the Constitution.

Reguła ustawowego nakładania podatków i ciężarów publicznych w świetle art. 217 Konstytucji RP z 1997 r.

Konstytucja jako ustawa zasadnicza ogranicza samowolę twórców aktów wykonawczych w kształtowaniu prawa podatkowego. W procesie wykładni tego prawa na szczególne uwzględnienie zasługują art. 84 i art. 217 Konstytucji RP z 1997 r. Zgodnie z art. 84 Konstytucji RP „ Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie”. Powyższy przepis wprowadza zasadę równości i powszechności opodatkowania, co oznacza, prawo państwa do nakładania na określone podmioty świadczenia pieniężnego, bez wzajemnego świadczenia z jego strony. Prawo to wynika z władztwa państwowego i władczej decyzji właściwego organu państwa. Z kolei art. 217 Konstytucji RP stanowi, iż „ Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy”. Jak wynika z cytowanego artykułu cały proces kształtowania prawa podatkowego i nakładania obciążeń na obywateli należy do państwa, które realizuje swoje władztwo w drodze stanowienia ustaw wyłącznie przez parlament. Zasada wyłączności ustawowej wyrażona w omawianym art. 217 Konstytucji RP, a zasygnalizowana w art. 84 Konstytucji RP z 1997 r., wyraża wprost zasadę władztwa daninowego państwa, która określa sposób nałożenia przez ustawodawcę daniny publicznej, uwzględniając treść i tryb jej nakładania. Zatem jakakolwiek ingerencja ustawodawcy w sferę majątkową obywateli może się odbyć jedynie w formie ustawy spełniającej określone w Konstytucji wymogi, co do treści.

REFERENCES:

Literature:

• Bień – Kacała A., Zasada władztwa daninowego w Konstytucji RP z 1997 r., Toruń 2005 
• Bouvier M., Wprowadzenie do prawa podatkowego i teorii podatku, Warszawa 2000 
• Dudek D., Zasady ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2009 
• Etel L., Prawo podatkowe. Zagadnienia ogólne, [w:] Prawo podatkowe, red. L. Etel, Warszawa 2005 
• Gajl N., Ujęcie podatków w Konstytucji (przegląd rozwiązań), [w:] Podatki w orzecznictwie sądowym, Zjazd Katedr Prawa Finansowego, Wigry’95, Warszawa 1996 
• Garlicki L., Konstytucyjny system źródeł prawa (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), [w:] System źródeł prawa w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, Materiały XLII Ogólnopolskiej Konferencji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego Nałęczów, 1-3 czerwca 2000, red. M. Granat, Lublin 2000 
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Wydanie 10, Warszawa 2006 
• Gdulewicz E., Konstytucyjny system źródeł prawa, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2008 
• Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2010 
• Kosikowski C., Finanse publiczne w świetle Konstytucji RP oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (na tle porównawczym), Warszawa 2004 
• Mastalski R., Stosowanie prawa podatkowego, Warszawa 2008 
• Oniszczuk J., Podatki i inne daniny w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2001 
• Pietrasz P., Opodatkowanie dochodów nieujawnionych, Warszawa 2007 
• Prawo podatkowe przedsiębiorców. Tom I., red. nauk. H. Litwińczuk, Warszawa 2008
• Smoleń P., Opłaty, [w:] Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, red. W. Wójtowicz, Kraków 2005
• Zelwiański R., Artykuł 217 Konstytucji RP w praktyce podatkowej [w:] Księga Jubileuszowa Profesora Marka Mazurkiewicza. Studia z dziedziny prawa finansowego, prawa konstytucyjnego i ochrony środowiska, Wrocław 2001