Rola komisarza wyborczego w procedurze podziału gmin na okręgi wyborcze w wyborach do rad gmin w świetle Kodeksu wyborczego

The role of electoral commissioner in the process of dividing municipalities into electoral districts for municipality council elections according to Electoral Code

The Electoral Code of 2011 made a significant change in the existing rules for the conduct of elections of councilors to municipal councils introducing the principle that these elections in most municipalities in Poland will be held in single-member districts. This has caused the need for a new division of the municipalities into electoral districts, according the rules described in Electoral Code and in the guidelines of National Electoral Commission. The electoral commissioners are important in this process, because their task is to oversee the obey the electoral law by the local authorities. Their powers include i.e. the right to resolve complaints about municipal council resolution concerning the division of the municipality into electoral districts and the right to replace the municipal resolution by their own resolution if the local authority failed to perform its obligations on time or in a manner consistent with the law. The granting of these competencies to the electoral commissioners raises serious doubts as to whether the provisions of Electoral Code are not inconsistent with the Constitution of the Republic of Poland, and does not violate the supervisory powers of voivodes. The goal of this paper is to show the role of electoral commissioner in the process of dividing municipalities into electoral districts for municipality council elections according to Electoral Code, especially according to the line of the Constitutional Court expressed in the justification of the sentence in the case P 5/14.

 Kodeks wyborczy z 2011 r. dokonał istotnej zmiany dotychczasowych reguł przeprowadzania wyborów radnych do rad gmin wprowadzając zasadę, że wybory te w większości gmin w Polsce będą odbywały się w jednomandatowych okręgach wyborczych. Spowodowało to konieczność dokonania nowego podziału poszczególnych gmin na okręgi wyborcze, według zasad ustalonych w Kodeksie i w wytycznych PKW. W procesie tym istotną rolę pełnią komisarze wyborczy, ponieważ ich zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez organy jednostek samorządu terytorialnego. Do ich kompetencji należy między innymi rozpatrywanie skarg na uchwałę rady gminy w przedmiocie podziału gminy na okręgi wyborcze oraz wydawanie postanowień zastępujących uchwałę rady gminy w przypadku, gdy organ ten nie wykonał swoich obowiązków w terminie lub w sposób zgodny z prawem. Przyznanie tych kompetencji komisarzom wyborczym budzi jednak wątpliwości odnośnie tego, czy przepisy Kodeksu wyborczego nie są sprzeczne z Konstytucją RP oraz czy nie naruszają uprawnień nadzorczych wojewodów. Celem niniejszego artykułu jest omówienie roli komisarza wyborczego w procesie dokonywania podziału gmin na okręgi wyborcze w wyborach do rad gmin, ze szczególnym uwzględnieniem stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyrażonego w uzasadnieniu wyroku w sprawie P 5/14.

BIBLIOGRAFIA:

• Banaszak B., Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2015.
• Buczkowski J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej, Lublin 1998.
• Czaplicki K., Dauter B., Jaworski S., Kisielewicz A., Rymarz F., Kodeks wyborczy. Komen­tarz, Warszawa 2014.
• Czaplicki K., Dauter B., Kisielewicz A., Rymarz F., Samorządowe prawo wyborcze. Ko­mentarz, Warszawa 2010.
• Jaworski S.J., Państwowa Komisja Wyborcza organem kontroli i ochrony prawa, [w:] Iudi­ces electionis custodes (sędziowie kustoszami wyborów). Księga pamiątkowa Państwo­wej Komisji Wyborczej, red. F. Rymarz, Warszawa 2007.
• Mordwiłko J., Pozycja i rola komisarza wyborczego w polskim systemie wyborczym, „Gdań­skie Studia Prawnicze” 2004, t. XII.
• Rymarz F., Konstytucjonalizacja Państwowej Komisji Wyborczej (wnioski de lege feren­da), [w:] Demokratyczne standardy prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej. Teo­ria i praktyka, F. Rymarz, Warszawa 2005.
• Sarnecki P., Wybory do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w świe­tle Kodeksu karnego, [w:] Wybory samorządowe w Polsce i w krajach Europy Środko­wo-Wschodniej, red. J. Kowalik, Kielce 2013.
• Sokala A., Administracja wyborcza w obowiązującym prawe polskim, Toruń 2010.
• Sokala A., Administracja wyborcza w polskim kodeksie wyborczym, [w:] Kodeks wybor­czy, wstępna ocena, red. K. Skotnicki, Warszawa 2011.
• Sokala A., Szmyt A., Pozycja ustrojowa i znaczenie stałych organów wyborczych w Rze­czypospolitej Polskiej, [w:] Dwudziestolecie demokratycznych wyborów w Polsce. Księ­ga pamiątkowa z okazji obchodów 20-lecia demokratycznych wyborów w Polsce, red. S. Jaworski, K. Czaplicki, Warszawa 2011.
• Skotnicki K., Przebieg prac nad kodeksem wyborczym, [w:] Kodeks wyborczy, wstępna oce­na, red. K. Skotnicki, Warszawa 2011.
• Szcześniak B., Kompetencje komisarzy wyborczych, historia rozwoju i pożądane kierun­ki zmian, [w:] Demokratyczne standardy prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej. Teoria i praktyka, F. Rymarz, Warszawa 2005.
• Wierzbica A., Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu te­rytorialnego. Władcze, administracyjnoprawne formy wyrażania woli przez jednost­ki samorządu terytorialnego, Warszawa 2014.
• Wlaźlak K., Podział na obwody głosowania i okręgi wyborcze w orzecznictwie sądów ad­ministracyjnych, [w:] Dwudziestolecie demokratycznych wyborów w Polsce. Księga pa­miątkowa z okazji obchodów 20-lecia demokratycznych wyborów w Polsce, red. S. Ja­worski, K. Czaplicki, Warszawa 2011.
• Wlaźlak K., Wybrane aspekty wyborów samorządowych w orzecznictwie sądów administra­cyjnych, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2012, r. VIII, nr 3 (42).