Rola i znaczenie instytucji referendum we współczesnych Włoszech

The role and importance of the institution of the referendum in contemporary Italy 

The institution of a nationwide referendum in postwar Italy is one of the key elements of the socio-political changes, particularly in the presence of the indolence of the political elite and the so-called process of “unfinished constitutional transition” after 1993. The Constitution of the Italian Republic of 1947 provides for three basic forms of the referendum: a law-repealing referendum, a facultative constitutional referendum and a consultative referendum. Since the enactment of the Law on the referendum and the legislative initiative of 25 May 1970, was conducted in Italy 62 law-repealing referendums, two facultative constitutional referendums, and one consultative referendum. The law-repealing referendums concern such important issues as the introduction of divorce, abortion, artificial insemination, the abolition of life imprisonment, the construction of nuclear power plants until the changes in the financing of political parties and changes in electoral laws for both houses of Parliament. In the constitutional referendum of 2001, the citizens approved the rebuilding of the regional structure of the state, in referendum of 2006 protested against the reform proposals presented by the authorities of a center-right government of Silvio Berlusconi. The only one consultative referendum concern approved the creation of the European Parliament. By reason of the importance of issues raised and the number carried out the referendum, especially in recent years, Italy is often referred to as “the republic of referendums”. However, the sore point of this form of direct democracy is decreasing voter participation, which leads to the absence of a quorum thus void consultation in case of a law-repealing referendum. Since 1997, the last 25 law-repealing referendums did not reach the required quorum, which raises further questions about the future of this institution.

Rola i znaczenie instytucji referendum we współczesnych Włoszech

Instytucja referendum ogólnokrajowego w powojennych Włoszech jest jednym z kluczowych elementów zmian społeczno-politycznych, szczególnie wobec indolencji elity politycznej i procesu tzw. niedokończonej tranzycji ustrojowej po 1993 roku. Konstytucja Republiki Włoskiej z 1947 roku przewiduje trzy podstawowe formy referendum: referendum abrogacyjne, fakultatywne referendum konstytucyjne oraz referendum konsultacyjne. Od chwili uchwalenie ustawy o referendum i inicjatywie ustawodawczej z 25 maja 1970 roku, przeprowadzono we Włoszech 62 referenda abrogacyjne, 2 referenda konstytucyjne oraz 1 konsultacyjne. Referenda abrogacyjne dotyczyły tak istotnych kwestii jak wprowadzenie rozwodów, aborcji, sztucznego zapłodnienia, zniesienie kary dożywocia, budowy elektrowni nuklearnych aż po zmiany w finansowaniu partii politycznych oraz zmiany w ordynacjach wyborczych do obu izb parlamentu. W referendum konstytucyjnym z 2001 roku obywatele zatwierdzili przebudowę regionalnej struktury państwa a w 2006 roku sprzeciwili się propozycji reformy systemu organów państwa przedstawionej przez centroprawicowy rząd Silvio Berlusconiego. Jedyne referendum konsultacyjne dotyczyło zatwierdzenia powstania Parlamentu Europejskiego. Ze względu na wagę podnoszonych spraw i liczbę przeprowadzonych referendum, zwłaszcza w ostatnich latach, Włochy często określa się jako „republikę referendów”. Jednakże newralgicznym punktem tej formy demokracji bezpośredniej jest malejąca partycypacja wyborców, która prowadzi do braku quorum a tym samym nieważności konsultacji w przypadku referendum abrogacyjnego. Od 1997 roku, ostatnie 25 referendów abrogacyjnych nie osiągnęło wymaganego quorum, co rodzi pytania o dalszą przyszłość tej instytucji.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Kraków 2004.
• Barbera A., Morrone A., La Repubblica dei referendum, Bologna, il Mulino, 2003.
• Bokszczanin I., Referendum we Włoszech, [w:] Referendum w państwach Europy, red. E. Zieliński, I. Bokszczanin, J. Zieliński, Warszawa 2003.
• Bokszczanin I., Reforma instytucji politycznych Republiki włoskiej w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, Warszawa 2004.
• Chimenti A., Storia del referendum, Roma 1993.
• Corbetta P., Parisi A. M. L., Ancora un 18 aprile. Il referendum sulla legge elettorale per il Senato, „Politica in Italia. I fatti dell’anno e le interpretazioni. Edizione 94”, Bologna 1994.
• D’Alimonte R., La transizione italiana: il voto regionale del 23 aprile, „Rivista italiana di scienza ppolitica” 1995, nr 3.
• Donovan M., I referendum del 1997: il troppo stroppia?, „Politica in Italia. I fatti dell’anno e le interpretazioni. Edizione 98”, red. L. Bardi, M. Rhodes, Bologna 1998.
• G. Pasquino, La promozione dei referendum elettorali, „Politica in Italia. I fatti dell’anno e le interpretazioni. Edizione 91”, Bologna 1991.
• Guerini B., I modelli di referendum statale come limite ai referendum regionali, „Giurisprudenza costutuzionale” 1978, nr 1.
• Lanchester F., Le innovazione istituzionale forzata: il referendum abrogativo tra ’stimolo’ e ’rottura’, [w:] I referendum eletttorali. Seminario di studio e documantezione, red. F. Lanchester, Roma 1992.
• Morrone A., Può il Friuli-Venezia Giulia fare „marcia indietro” sulla forma di governo regionale?, http//web.unife.it/progetti/forumcostituzionale/contributi/statuti2.htm.
• Pasquino G., Restituire lo scettro al Proncipe, Roma-Bari, 1985.
• Rakowski M., Prawo wyborcze do włoskiej Izby Deputowanych w latach 1861-1923, Warszawa 2004.
• Referendum. Problemi teorici ed esperienze costituzionali, red. M. Luciani, M. Volpi, Roma-Bari 1992.
• Sartori G., La dittatura del premier, „Corriere della Sera” z dnia 15 marca 2005.
• Scoppola P., La repubblica dei partiti. Evoluzione e crisi di un sistema politico 1945-1996, Bologna 1997.
• Scudiero M., Il referendum regionale, w: Referendum. Problemi teorici ed esperienze costutizionali red. M. Luciani, M. Volpi, Roma-Bari 1992.
• Witkowski Z., Ustroj konstytucyjny współczesnych Włoch w aktualnej fazie jego przemian 1989-2004, Toruń 2004.
• Zakrzewska J., Ustrój polityczny Republiki Włoskiej, Warszawa 1986.