Dyskusje wokół konstytucyjnej reformy systemu rządów we Włoszech

Discussions about constitutional reform of governance in Italy

This article presents the main ideas of constitutional reform, governments in Italy over the last thirty years. “Blocked Italian democracy” was looking for ways of overcoming the legal framework. Conceived the idea of the great constitutional reform in the late seventies. There are three main ways of that reform: 1) the establishment of the Constituent Assembly, 2) creating a bicameral committee on constitutional reform, 3) by art.138 of the Constitution for its revision. The first solution only enjoyed the support of the right of the political scene. But failed to establish three committees for the bicameral constitutional reform: in the years 1983–1985 A. Bozziego Commission, in 1992–1994 the Commission C. De Mita and N. Iotti, in 1997, the Commission M. D’Alema. Presented by reform projects have failed due to lack of agreement between the main political forces. Thus, the third way of constitutional reform became Article 138 of the Constitution. However, in cases where an amendment has been approved only by an absolute majority of both houses of parliament, it can be put to the vote in a referendum on ratification. Twice held such a constitutional referendum, once on the center-left proposals 7 October 2001 year, the second time against the center-right approach June 25–26, 2006. The last referendum did not obtain public support. So it seems that the idea of the great constitutional reform has failed to deep divisions between the main political parties.

Dyskusje wokół konstytucyjnej reformy systemu rządów we Włoszech

Niniejszy artykuł przedstawia główne koncepcje konstytucyjnej reformy systemu rządów we Włoszech w ciągu ostatnich trzydziestu lat. „Zablokowana włoska demokracja” szukała dróg wyjścia w rozwiązaniach prawnych. Zrodziła się idea wielkiej reformy konstytucyjnej pod koniec lat siedemdziesiątych. Można wyróżnić trzy zasadnicze sposoby tejże reformy: 1) powołanie Konstytuanty; 2) stworzenie dwuizbowej komisji do spraw reform konstytucyjnych; 3) poprzez art.138 konstytucji o jej rewizji. Pierwsze rozwiązanie cieszyło się poparciem tylko prawej strony sceny politycznej. Udało się natomiast powołać trzy dwuizbowe komisje do spraw reformy konstytucyjnych: w latach 1983-1985 Komisję Aldo Bozziego, w latach 1992-1994 Komisję Ciriaco De Mity i Nildy Iotti, w 1997 roku Komisję Massimo D’Alemy. Przedstawione przez nie projekty reform poniosły fiasko z powodu braku porozumienia między głównymi siłami politycznymi. Zatem trzecią drogą reformy konstytucyjnej stał się artykuł 138 konstytucji. Jednakże w wypadku, gdy zmiana została zatwierdzona tylko przez bezwzględną większość głosów obu izb parlamentu, można ją poddać pod głosowanie w referendum ratyfikacyjne. Dwukrotnie odbyło się takie referendum konstytucyjne, raz odnośnie centrolewicowej propozycji 7 października 2001 roku, drugi raz wobec centroprawicowej koncepcji 25-26 czerwca 2006 roku. To ostatnie referendum nie uzyskało poparcia społeczeństwa. Wydaje się więc, że idea wielkiej reformy konstytucyjnej poniosła porażkę wobec głębokich podziałów między głównymi partiami politycznymi.

REFERENCES:

Literature:

• Allum P. A., Italy - Republic without Government?, New York 1973.
• Amato G., Una Repubblica da riformare, Bologna 1980.
• Anderlini F., Leonardi R., Gli avvenimenti del 1990, „Politica In Italia. I fatti dell’anno e le In interpretazioni”, Edizione 91, Bologna 1991 .
• Apostoli A., Il governo De Mita, w: Verso l’incerto bipolarismo. Il sistema parlamentare italiano nella transizione 1987 - 1999, pod red. A. D’Andrea, Milano 1999.
• Apostoli A., Verso l’incerto bipolarismo. Il sistema parlementare italiano nella transizione 1987 - 1999, pod red. A. D’Andrea, Milano 1999.
• Baldassarre A., Una Costituzione da rifare. Il progetto della Bicamerale sotto la lente di un costituzionalista, Torino 1998.
• Biscaretti Di Ruffia P., Introduzione al diritto costituzionale comparato, Milano1988.
• Bokszczanin I., Reforma instytucji politycznych Republiki Włoskiej w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa 2004.
• Broglio C. M., La Corte costituzionale italiana e il modello kelseniano, „Quaderni costituzionali” nr 2, 2000.
• Calamandrei P., Cenni introduttivi sulla Costituente e i suoi lavori, Firenze, 1950.
• Caravita B., La Costituzione dopo la riforma del Titolo V. Stato, regioni e autonomie fra Repubblica e Unione europea, Torino 2002.
• Ceccanti S., La forma neoparlamentare di governo alla prova della dottrina e della prassi, „Quaderni costituzionali”, nr 1, 2002.
• Cheli E., La riforma mancata. Tradizione e innovazione nella Costituzione italiana, Bologna 2000.
• Chiapetti A., La Ricerca della costituzione perduta, Torino 2001.
• Chiappetti A., La ricerca della constituzione perduta, Torino 2001.
• Clementi F., L’elezione diretta del Primo ministro: l’origine francese, il caso israeliano, il dibattito in Italia, „Quaderni costituzionali” 2000, nr 3.
• Committees in Legislatures. A Comparative Analylis, pod red. J. D. Lees, M. Shaw, Durham 1979.
• Crozier M. J., Huntington S. P., Watanuki J., La crisi della democrazia. Rapporto alla Commissione Trilaterale, z wprowadzeniem G. Agnelli, Milano 1977.
• D’Atena A., Costituzioni e regioni, Milano 1991.
• De Micheli Ch., Verzichelli L., Il Parlamento, Bologna 2004.
• De Vergottini G., Diritto costituzionale comparato, Padova 1993.
• Fabbrini S., Cambiamento politico e qualità della rappresentanza democratica, „il Mulino” 1990, nr 327.
• Friedrich C.J., Governo costituzionale e democrazia, Vicenza 1950.
• Fumaroli V., La Commission Bicamérale pour les Réformes Constititionnelles: entre utopie et réalité, [w:] La réforme constitutionnelle en Italie. Commentaires sur le projet de la Commission bicamérale pour les réformes constitutionnelles, pod red. M. Baudrez, Paris 2002.
• Gierowski J. A., Historia Włoch, Wrocław - Warszawa - Kraków 1999.
• Gilbert M., Le leggi Bassanini: una tappa intermedia nella riforma del governo locale, „Politica in Italia. I fatti dell’anno e le interpretazioni" edizione 1999.
• Ignazi P., Il potere dei partiti. La politica in Italia dagli anni Sessanta a oggi, Roma - Bari 2002.
• Il progetto della Commissione Bozzi (1985), „Nuovi Studi Politici”, nr 3 - 4, 1999.
• Il progetto della Commissione D’Alema (1997), „Nuovi Studi Politici”, nr 3 - 4, 1999.
• Lanchester F., L’innovazione istituzionale nella cisi di regime, Roma 1996.
• Martinet G., Cassandre et les tuers, Paris 1986
• Mazzoni Honorati M. L., Diritto parlamentare, Torino 2001.
• Mc Ilwain Ch.H., Costituzionalismo antico e moderno, Bologna 1990.
• Merlini S., Il governo costituzionale, [w:] Storia dello Stato italiano dall’unità a oggi, pod red. R. Romanelli, Roma 1995.
• Miglio G., Una repubblica migliore per gli italiani, Milano 1983.
• Mortati C., Istituzioni di diritto pubblico, Padova 1991.
• Mortati C., La Costituzione e la crisi, „Gli Stati” nr 10, 1973.
• Mortati C., Le forme di governo. Lezioni, Padova 1973.
• Pasquino G., Autopsia della Bicamerale, „Politica in Italia. I fatti dell’anno e le interpretazioni. Edizione 99”, pod red. D. Hine, S. Vassallo, Bologna 1999.
• Pasquino G., La transizione a parole, Bologna 2000.
• Pasquino G., Restituire lo scettro al principe, Bari - Roma, 1985.
• Petta P., Schmitt, Kelsen e il „custode della costituzione”, „Storia e politica” 1977.
• Piotrowski R., Paradoksy dwuizbowości - doświadczenia włoskie, „Studia Iuridica”, nr XXVIII, 1995.
• Piotrowski R., Sprawiedliwość i polityka - uwagi o ustrojowej pozycji prokuratury we Włoszech, [w:] Konstytucja - wybory - parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2000.
• Piotrowski R., Struktura i funkcjonowanie rządu włoskiego, „Biuletyn Rady Legislacyjnej”, nr 2, 1994.
• Rescigno G. U., Costituzione italiana e Stato borghese, Roma 1975; M. D’Antonio, La Costituzione di carta, Milano 1977.
• Ridola P., Diritti di libertà e costitizionalismo, Torino1997.
• Sartori G., Ingeneria costituzionale comparata, Bologna 2000.
• Sartori G., Nè presidenzialismo nè parlamentarismo, „Quaderni Arel”, nr 6, 1991.
• Sartori G., Parlamentarismo e presidenzialismo. Dibattito sulla proposta di Giovanni Sartori, „ Il Politico”, nr 2/1991.
• Scoppola P., La repubblica dei partiti. Evoluzione di un sistema politico 1945 - 1996, Bologna 1997.
• Stroynowski J., System partyjny Włoch. Analiza strukturalna i historyczna, „Studia Socjologiczno - Polityczne”, nr 10, 1961.
• Witkowski Z., Najwyższa Rada Sądownictwa Republiki Włoskiej - gwarant niezawisłości i niezależności trzeciej władzy, [w:] Konstytucja i gwarancja jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, J. Trzcińskiego i A. Jankiewicza, Warszawa 1996.
• Witkowski Z., Postępowanie ustawodawcze we Włoszech, [w:] Postępowanie ustawodawcze, pod red. E. Zwierzchowskiego, Warszawa 1993.
• Witkowski Z., Prezydent Republiki w systemie ustrojowym współczesnych Włoch, Toruń 1991.
• Witkowski Z., Trybunał Konstytucyjny Republiki Włoskiej, [w:] Sądy konstytucyjne w Europie, t. 1, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 1996.
• Zagrebelsky V. G., Adeguamenti e cambiamenti della Costituzione, “Studi in onore di Vezio Crisafulli”, Padova 1985.
• Zakrzewska J., Ustrój polityczny Republiki Włoskiej, Warszawa 1986.
• Zakrzewska J., Włochy. Zarys ustroju Wrocław 1974.