Ewolucja systemu politycznego w Chorwacji 1990-2010. Próba bilansu

The evolution of the political system of Croatia between 1990 and 2010

The evolution of the political system of Croatia has begun over two decades ago from the victory of the opposition in the first free and democratic election that took place in 1990. The New republican government, working at the beginning in the realities of sunken in crisis socialist Yugoslavia, began social and political changes that led to adopting in December of 1990 constitution and announcing independence. A wide range of president’s competences and the authoritative inclination of F. Tuđman, the “father” of independence movement and leader of the biggest Croatian party, had negative influence on the process of democratization. The state of war that lasted for few years and the lack of control of government in Zagreb over the whole territory of Croatia just added to this process. Only after the first president had died, did the double transformation begun (2000–2001) – the semi presidential system was changed into a cabinet-parliamentary system. At the same time the process of real democratization has started, the government started to fight with the irregularities that remained after the “Tuđman’s decade”. The constitutional changes adopted in 2010, which will allow Croatia to enter the EU structures, are the summary to the evolution of the political system and a specific manifestation of pro-European political moods.

Ewolucja systemu politycznego w Chorwacji 1990-2010. Próba bilansu

Przed dwoma dekadami w Chorwacji rozpoczęła się ewolucja systemu politycznego, czego symbolem stało się zwycięstwo sił opozycyjnych w pierwszych wolnych i demokratycznych wyborach wiosną 1990 roku. Działając początkowo w realiach pogrążonej w głębokim kryzysie socjalistycznej Jugosławii, nowe władze republikańskie uchwaliły zmiany społeczno-ustrojowe, które doprowadziły do przyjęcia w grudniu 1990 roku konstytucji oraz do wystąpienia z federacji i ogłoszenia niepodległości. Szeroki zakres kompetencji prezydenta w połączeniu z autorytarnymi skłonnościami Franjo Tuđmana, „ojca” niepodległości i lidera największej chorwackiej partii, miały negatywny wpływ na proces demokratyzacji. Niewielkim tylko wytłumaczeniem jest trwający kilka lat stan wojny i brak kontroli rządu w Zagrzebiu nad całym terytorium Chorwacji. Dopiero po śmierci pierwszego prezydenta, w latach 2000-2001 nastąpiła podwójna transformacja – system pół-prezydencki zastąpiono parlamentarno-gabinetowym, jednocześnie rozpoczął się proces realnej demokratyzacji połączony z walką z patologiami, które pozostały po „dekadzie Tuđmana”. Podsumowaniem ewolucji systemu politycznego i swoistą manifestacją proeuropejskich nastrojów władzy w Zagrzebiu stały się zmiany konstytucji przyjęte w 2010 roku, które umożliwią wejście Chorwacji w struktury UE.

REFERENCES:

Literature:

• Antoszewski A., Herbut R., Demokracje Europy Środkowo - Wschodniej w perspektywie porównawczej, Wrocław 1997.
• Bačić A., Komentar Ustava Republike Hrvatske, Split 2002.
• Bobrownicka M., Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiańskich, Kraków 2006.
• Bujwid – Kurek E., Państwa pojugosłowiańskie. Szkice politologiczne, Kraków 2008.
• C. Buric, O mogučnosti reformiranja HDZ - a: aspekti puta u kršćanskodemokratsku stranku, „Politička misao” nr 1/2002.
• Dekanić I., Demokratizacija Hrvatske. Uspjesi i kompleksi suvremene hrvatske politike, Zagreb 2004.
• Ilišin V., Hrvatski sabor 2000.: strukturne znacajke i promjene, „Politička misao”, nr 2/2001.
• Karp J., Grzybowski M., System konstytucyjny Chorwacji, Warszawa 2007.
• Kasapović M., Demokratska tranzicija i političke institucije u Hrvatskoj, „Politička misao”, nr 2 - 3/1996.
• Krysieniel K., Chorwacja, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” IV, 2010.
• Lalović D., Hrvatska Druga republika i njezine državotvorne kušnje, „Politička misao”, nr 1/2001.
• Ravlić S., Eponimizacja ideološke promjene u Hrvatskoj 1989 - 2005., „Anali hrvatskog politološkog društva”, 2005.
• Składowski K., Zasady zmiany Konstytucji Republiki Chorwacji [w:] Zasady zmiany konstytucji w państwach europejskich, pod red. R. Grabowskiego, S. Grabowskiej, Warszawa 2008.
• Tanner M., Croatia. A Nation Forged in War, London 1997.
• Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii. Jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, Warszawa 2005.
• Walkiewicz W., Jugosławia. Byt wspólny i rozpad, Warszawa 2000.
• Wiatr J.J., Słowenia: przykład udanej transformacji, Warszawa 1998.
• Wojnicki J., Proces instytucjonalizacji przemian ustrojowych w państwach postjugosłowiańskich, Pułtusk 2007.
• Zacharias M.J., Komunizm - federacja - nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943 - 1991. Powstanie - przekształcenia - rozkład, Warszawa 2004.
• Zakošek N., Politički sustav Hrvatske, Zagreb 2002.