Konstytucyjne aspekty zawieszonego parlamentu w Wielkiej Brytanii

Constitutional aspects of a hung parliament in the United Kingdom

The article points out that a hung parliament, one in which no party commands a majority in the House of Commons, raises not only political but also important constitutional questions. The latter are concerned with the proper role of the monarch in constitutional democracy as well as with ministerial responsibility which in a hung parliament needs to be accommodated both to minority and coalition governments. In a hung parliament the government formation is not straightforward and the Queen may be compelled to engage more actively in the process and even to use its reserve powers in case the prime minister defeated at the elections would not resign and ask her for a dissolution of parliament instead. In a hung parliament either minority or coalition government can be formed, though the latter has never been created until 2010. When there is no one-party majority in parliament collective ministerial responsibility has to be accommodated to the circumstances, the confidence rule when minority government was formed and unanimity as well as confidentiality rules if coalition was created.

Konstytucyjne aspekty zawieszonego parlamentu w Wielkiej Brytanii

Zjawisko zawieszonego parlamentu, w którym żadna z partii nie dysponuje większością ogólnej liczby mandatów w Izbie Gmin ma w Wielkiej Brytanii znaczenie nie tylko polityczne, ale i konstytucyjne. Analiza precedensów ustrojowych oraz stosownych konwenansów konstytucyjnych prowadzi do wniosku, że konsekwencją zawieszonego parlamentu może być zwiększenie ustrojowej roli monarchy prowadzące do jego zaangażowania w procedurze tworzenia rządu oraz w zakresie rozwiązywania parlamentu. W obu tych kwestiach może pojawić się konieczność skorzystania przez monarchę z tak zwanych uprawnień zastrzeżonych, to znaczy wykonania konstytucyjnych funkcji wbrew radzie premiera, co może wpływać negatywnie na neutralność polityczną królowej. Konstytucyjne kwestie wiążące się z brakiem jednopartyjnej większości parlamentarnej dotyczą również odpowiedzialności politycznej rządu przed parlamentem, która ulega modyfikacji w związku z koniecznym w takiej sytuacji tworzeniem gabinetów mniejszościowych lub koalicyjnych. Korekta konwenansowej zasady rządów odpowiedzialnych odnosi się trzech elementów składających się na solidarną odpowiedzialność gabinetu: zasady zaufania; zasady jednomyślności oraz zasady poufności, przy czym w warunkach funkcjonowania gabinetów koalicyjnych zmienia się treść pierwszej z nich a w warunkach gabinetów koalicyjnych dwóch pozostałych.

REFERENCES:

Literature:

• Blackburn R., Monarchy and the Personal Prerogative, „Public Law”, 2004
• Bogdanor V., The Monarchy and the Constitution, Oxford 1995
• Boston J., Levine S., McLeay E., Roberts N. S., New Zealand Under MMP. A New Politics?, Auckland 1996
• Brazier R., Constitutional Reform, Oxford 1991
• Brazier R., Government Formation from a Hung Parliament, „Public Law”, 1986
• Fox R., Five Days in May: A New Political Order Emerges, „Parliamentary Affairs”, vol. 63, no. 4, 2010
• Jennings I., Cabinet Government, Cambridge 1969
• Kalitowski S., Hung-up over Nothing? The Impact of a Hung Parliament on British Politics, „Parliamentary Affairs” vol. 62, no. 2, 2008
• Keith A. B., The British Cabinet System 1830 – 1938, London 1939
• Maer L., Hung Parliaments, Standard Note: SN/PC/04951, ss. 8 – 12, www. parliament.uk (9.02.2011)
• Marshall G., Constitutional Conventions. The Rules and Forms of Political Accountability, Oxford 2001
• Rasmussen J., Constitutional Aspects of Government Formation in a Hung Parliament, „Parliamentary Affairs” vol. 40, no. 2, 1987
• Russell P. H., Learning to Live with Minority Parliaments [w:] Parliamentary Democracy in Crisis, pod. red. P. H. Russell, L. Sossin, Toronto – Buffalo – London 2009
• Urbaniak K., Formowanie rządu w Wielkiej Brytanii: wybrane problemy teorii i praktyki, [w:] Parlament, prezydent, rząd. Zagadnienia konstytucyjne na przykładach wybranych państw, pod red. T. Mołdawy, J. Szymanka, Warszawa 2008
• Wieciech T., Wotum nieufności w parlamentaryzmie westminsterskim, „Przegląd Sejmowy”, nr 6, 2010
• Winterton G., Tasmania’s Hung Parliament, „Public Law”, 1992
• Wójtowicz K., Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej [w:] Opozycja parlamentarna, pod red. E. Zwierchowski, Warszawa 2000