The institution of a national referendum in Poland after 1945

The institution of a nationwide referendum has taken root in the Polish democratic system, but it is not often used. There may be several reasons for this condition. These include the existing representative system, which makes it possible to settle matters without recourse to the will of citizens who have chosen their representatives. Another reason is the party system – parties in power often block the possibility of holding a referendum, especially when such a proposal is made by the opposition or by citizens. The subject of the article is the analysis of cases of the use of a nationwide referendum in Poland after 1945.

Instytucja ogólnokrajowego referendum w Polsce po 1945 roku

Instytucja referendum ogólnokrajowego zakorzeniła się w polskim systemie demokratycznym, jednak nie jest ona często wykorzystywana. Przyczyn tego stanu może być kilka. Należy do nich zaliczyć obowiązujący system przedstawicielski, który umożliwia rozstrzyganie spraw bez odwoływania się do woli obywateli, którzy wybrali swoich przedstawicieli. Innym powodem jest system partyjny – partie będące u władzy często blokują możliwość przeprowadzania referendum, szczególnie gdy z takim wnioskiem występuje opozycja lub obywatele. Tematem artykułu jest analiza przypadków wykorzystania ogólnokrajowego referendum w Polsce po 1945 r.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Możliwość uchylenia lub zmiany postanowienia Prezydenta w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego, [In:] Aktualne problemy referendum, eds. B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, B. Banaszak, Warsaw 2016.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warsaw 1999.
• Brunner G., Höfer F., Organizacja państwa i administracji w Niemczech, Monachium 1996.
• Chruściak R., Projekty Konstytucji 1993–1997, t. 1, Warsaw 1997.
• Gajda A., Rytel-Warzocha A., Uziębło P., Referendum ogólnokrajowe w Polsce. Zagadnie­nia wybrane, Gdańsk 2016.
• Grabowska S., Formy demokracji bezpośredniej w wybranych pańśtwach europejskich, Rzeszów 2009.
• Grabowska S., Instytucja ogólnokrajowej inicjatywy ludowej w wybranych państwach eu­ropejskich. Studium prawno-porównawcze, Rzeszów 2005.
• Granice wolności. Rozmowa z sir Ralphem Dahrendorfem, „Wprost” 1998, No. 10.
• Jabłoński M., Referendum de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Prawa i Administrac­ji”, vol. XXXIX, Wrocław 1997.
• Jaskiernia J., Prawnoustrojowe i społeczno-polityczne doświadczenia referendum z 29 lis­topada 1987 r., [In:] Referendum w Polsce współczesnej, eds. D. Waniek, M.T. Stasze­wski, Warsaw 1995.
• Kulig A., Formy demokracji bezpośredniej, [w:] Prawo konstytucyjne RP, ed. P. Sarnec­ki, Warsaw 1999.
• Kulig, B. Naleziński A., Referendum w systemie ustrojowym Polski, „Przegląd Sejmowy” 1996, No. 5.
• Linder W., Demokracja szwajcarska. Rozwiązywanie konfliktów w społeczeństwie wielo­kulturowym, Rzeszów 1996.
• Malinowski A., Społeczne uwarunkowania referendum, [In:] Referendum w Polsce i w Eu­ropie wschodniej, red. M.T. Staszewski, D. Waniek, Warsaw 1996.
• Marszałek-Kawa J., Od idei „powrotu do Europy” do Traktatu Konstytucyjnego, [In:] Idee – Instytucje – Demokracja. Instytucjonalizacja polskiej transformacji estrowej, ed. L. Rubisz, Toruń 2006.
• Molasy I., Poglądy na demokrację głównych ugrupowań opozycji politycznej w Polsce lat osiemdziesiątych, [In:] Teoria. Idee. Inspiracje, eds. T. Biernat, A. Siwik, Toruń 2000.
• Mołdawa T., Referendum w projektach konstytucyjnych lat 1989–1995, [In:] Referendum w Polsce i w Europie wschodniej, red. M. T. Staszewski, D. Waniek, Warsaw 1996.
• Osękowski C., Wybory do Sejmu z 19 stycznia 1947 r. w Polsce, Poznań 2000.
• Paczkowski A., Referendum z 30 czerwca 1946 r. Próba wstępnego bilansu, [In:] Referen­dum w Polsce współczesnej, eds. D. Waniek, M. T. Staszewski, Warsaw 1995.
• Piasecki A., Referenda w III RP, Warsaw 2005.
• Projekt postanowienia Prezydenta RP o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum – opi­nie prawne, Biuro Analiz i Dokumentacji Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych Kancelaria Senatu, May 2015.
• Rytel-Warzocha A., Referendum ogólnokrajowe w państwach Europy Środkowo-Wschod­niej, Warsaw 2011.
• Rytel-Warzocha A., Uziębło P., Kilka uwag o referendum ogólnokrajowym (wnioski de lege ferenda w oparciu o doświadczenia referendum z 2015 r.), [In:] Aktualne problemy ref­erendum, eds. B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, B. Banaszak, Warsaw 2016.
• Steiner J., Demokracje europejskie, Rzeszów 1993.
• Wójcik S., Sfałszowane wybory, Warsaw 1984.
• Woodrow W., Ustrój państwowy Szwajcarji, Warsaw 1916.
• Zarys instytucji referendum jako formy demokracji bezpośredniej. Referendum ogólnokra­jowe w Polsce, Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji, May 2013.