Czy istnieje możliwość ograniczenia drogi sądowej w dochodzeniu wolności lub praw? – uwagi na marginesie art. 77 ust. 2 Konstytucji

Is it possible to limit the judicial way of pursuing  rights and freedoms of the individual? – remarks relating  to art. 77 paragraph 2 of the Polish Constitution

This article is an attempt to answer the question of how far-reaching restrictions may be imposed by a state on pursuing rights and freedoms of the individual in front of the court. At the beginning of the article broad definition of the constitutional right to fair trial and special dimension of this right is emphasized. Introductory remarks are the starting point for determining whether there is a possibility of functioning of quasi-judicial organs. With regard to the permitted limitations on the subjective scope of the right to fair trial the author referred to the controversial judgment of the Constitutional Tribunal of 15th November 2000, in which the Tribunal refused to confront the restriction with the general limitation clause of the all constitutional rights and freedoms foreseen by the Constitution. The objective scope of the right to fair trial was connected with the issue of mutual relations between two provisions of the Constitution art. 45 p. 1 and art. 77 p. 2 and its incoherent interpretation. The case-law of the Constitutional Tribunal precludes the possibility of closing the judicial way of pursuing a claim without any reservation only for constitutional freedoms.

Czy istnieje możliwość ograniczenia drogi sądowej w dochodzeniu wolności lub praw? – uwagi na marginesie art. 77 ust. 2 Konstytucji

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, jak daleko mogą być posunięte ograniczenia drogi sądowej w dochodzeniu przez jednostkę jej wolności i praw. Punktem wyjścia rozważań jest szeroka definicja prawa do sądu. Podkreślony został również jego szczególny wymiar jako prawa podmiotowego, zasady ustrojowej oraz środka ochrony praw i wolności. W dalszej części pracy skupiono się na ocenie, czy istnieje możliwość funkcjonowania organów quasi-sądowych i czy fakt ten per se nie narusza konstytucyjnego prawa do sądu. W odniesieniu do dopuszczalnych ograniczeń zakresu podmiotowego prawa do sądu nawiązano do kontrowersyjnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2000 r., w którym ograniczono prawo do sądu na zasadzie art. 37 ust. 2 Konstytucji. Natomiast restrykcje zakresu przedmiotowego omawianego prawa podmiotowego połączone zostały z problemem wzajemnych relacji przepisów art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 oraz niekoherentnej ich wykładni. Zaprezentowano linię orzeczniczą Trybunału opartą na stanowisku, iż zakaz zamykania drogi sądowej dotyczy wyłącznie konstytucyjnych wolności i praw oraz krytykę takiego podejścia.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa, 2010.
• Biuletyn RPO. Materiały., nr 33, 37 i 39 [za:] A. Zieliński, Prawo do sądu i organizacja władzy sądowniczej [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
• Błaszczak Ł., Wyrok sądu polubownego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
• Deryng A., Miejsce sądownictwa polubownego a wymiar sprawiedliwości w świetle zasad konstytucyjnych, „Arbitraż i Mediacja” 2008, nr 3.
• Deryng A., Sąd polubowny a realizacja konstytucyjnej zasady prawa do sądu, „Arbitraż i Mediacja” 2009, nr 1.
• Ereciński T., K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
• Europejski Trybunał Praw Człowieka – orzecznictwo, t. 1 Prawo do rzetelnego procesu sądowego, oprac. M. A. Nowicki, Kraków 2001.
• Garlicki L., Komentarz do Art. 178 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
• Garlicki L., Przesłanki ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001, z. 10.
• Krzywonos A., Gołaczyński J., Prawo do sądu, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Kubiak A., Konstytucyjna zasada prawa do sądu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Łódź 2006.
• Lis-Staranowicz D., Prawo do sądu, [w:] Wolności i prawa człowieka w Konstytucji RP, red. M. Chmaj, Kraków 2006.
• Łopatka A., Jednostka Jej Prawa Człowieka, Warszawa 2002.
• Mikołajewicz J., Zasady orzecznicze Trybunału Konstytucyjnego zagadnienia teoretycznoprawne, Poznań 2008.
• Osiatyński W., Wprowadzenie do praw człowieka, http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/WOsiatynski_HistIFilo.pdf.
• Piasecki K., Organizacja wymiaru sprawiedliwości w Polsce, Kraków 2005.
• Sarnecki P., Komentarz do art. 10, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. V, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Sarnecki P., Komentarz do art. 45, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
• Trzciński J., Komentarz do art. 173, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa 1999.
• Trzciński J., Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2002, z. 1.
• Wiliński P., Rzetelny proces karny w świetle Konstytucji i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego [w:] Rzetelny proces karny, red. P. Wiliński, Warszawa 2009.