Pierwsza i druga „reforma federalizmu” w Republice Federalnej Niemiec – zmiany Ustawy Zasadniczej z 2006 i 2009 r. w odniesieniu do kompetencji prawodawczych i stosunków finansowych Związku i krajów

The first and the second reform of federalism in the Federal Republic of  Germany – the amendments of the Basic Law of 2006 and 2009 in order to the legislative powers and financial relations of the Union and Länder

The text contains description and analysis of changes of 2006 and 2009 in the Basic Law for the Federal Republic of Germany concerning legislative powers and financial relations of federation and länder. The text begins with a description of advancing for over 50 years “process of policies’ merging”, described already in seventies of 20th century as a “trap”. Therefore, it was important to try to resolve the problem by two large amendments of the German constitution in 2006 and 2009 (i.e. the 1st and the 2nd reforms of federalism). The author describes assumptions and instruments applied by the first reform, ie. strengthening of legislative competences of the Union and länder, reducing the number of cases towards which the Bundesrat may apply the absolute veto, limiting so-called “mixed funding”, making “blocking up” of the Union and the countries through new regulation of matters more difficult by requiring the approval of the Bundesrat, as well as the adjustment of the Basic Law to the challenges of membership of Germany in the European Union. In this context the second reform of federalism was also the subject of analysis. The reform amended the system of mutual financial relations of the Union and countries and introduced a so-called “debt brake” (Schuldenbremse) but also limited some solutions which had been introduced three years before.

Pierwsza i druga „reforma federalizmu” w Republice Federalnej Niemiec – zmiany Ustawy Zasadniczej z 2006 i 2009 r. w odniesieniu do kompetencji prawodawczych i stosunków finansowych Związku i krajów

Tekst zawiera opis i analizę zmian Ustawy Zasadniczej RFN z 2006 i 2009 r. dotyczących kompetencji prawodawczych i relacji finansowych federacji i landów. Tekst otwiera krótkie przedstawienie postępującego przez ponad 50 lat „|procesu przenikania się polityk”, określanego już w 70. latach ub. wieku jako „pułapka”. Z tej perspektywy istotna była próba rozwiązania problemu w drodze dwóch, dużych nowelizacji niemieckiej konstytucji w latach 2006 oraz 2009 (tzw. pierwsza i druga reforma federalizmu). Autor opisuje założenia i instrumenty zastosowane w drodze pierwszej reformy tj. wzmocnienie własnych kompetencji prawodawczych Związku i krajów, zmniejszenie liczby spraw co do których Bundesrat może stosować bezwzględne veto, ograniczenie tzw. „mieszanego finansowania”, utrudnienie „blokowania się” przez Związek i kraje poprzez nowe uregulowanie spraw wymagających zgody Bundesratu, jak również dostosowanie Ustawy Zasadniczej do wyzwań związanych z członkostwem RFN w Unii Europejskiej. W tym kontekście analizie została poddana również druga reforma federalizmu. Znowelizowała ona system wzajemnych relacji finansowych Związku i krajów, wprowadziła tzw. hamulec długów (Schuldenbremse) jednocześnie ograniczając niektóre rozwiązania ustrojowe wprowadzone trzy lata wcześniej.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Malicka A., Konstytucje państw Unii Europejskiej, Warszawa 2011.
• Banaszak B., System konstytucyjny Niemiec, Warszawa 2005.
• Barcz J., System prawny Republik Federalnej Niemiec wobec norm prawa międzynarodowego, Warszawa 1986.
• Blankart C.B., Föderalismus in Deutschland und in Europa, Baden-Baden 2007.
• Czarny P., Bundesrat, między niemiecką tradycją a europejską przyszłością, Warszawa 2000.
• Domagała M., Pozycja konstytucyjnoprawna kraju w systemie federalnym RFN na przykładzie Hesji, Łódź 1990.
• Dünkel F., Die Farce der Föderalismusreform – ein Vergleich der vorliegenden Gesetze und Gesetzesentwürfe zum Jugendstrafvollzug: http://www.rsf.uni-greifswald.de/fileadmin/mediapool/lehrstuehle/duenkel/Stand_JuVoG_24_9_2007.pdf (23.05.2016).
• Galster J., Reforma konstytucyjna w zjednoczonych Niemczech, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 3.
• Härtel I., Die Gesetzgebungskompetenzen des Bundes und der Länder im Lichte des wohlgeordneten Rechts, [w:] Handbuch Föderalismus – Föderalismus als demokratische Rechtsordnung und Rechtskultur in Deutschland, Europa und der Welt, Band I: Grundlagen des Föderalismus und der deutsche Bundesstaat, red. I. Härtel, Berlin–Heidelberg 2012.
• Hefty G.P., Zentralismus im Föderalismus, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 7 marca 2009 r.
• Henneke H.G., Art. 84, [w:] Kommentar zum Grundgesetz, red. B. Schmidt-Bleibtreu, F. Klein, H. Hofmann, H.G. Henneke, GG Köln 2014.
• Herzog R., Kooperation und Wettbewerb, „Aus Politik und Zeitgeschichte” (APuZ) 50/2006.
• Janicka D., Ustawa Zasadnicza w praktyce RFN 1949–1989, Toruń 2009.
• Kastrop C., Marklein F., Die Schuldenregel in Deutschland – Ein guter Start für einen langen Weg, [w;] Staatsverschuldung in Deutschland nach der Föderalismusreform II – eine Zwischenbilanz, red. C. Hetschko, J. Pinkl, H. Pünder, M. Thye, Hamburg 2012.
• Kluth W., Föderalismusreformgesetz. Einführung und Kommentierung, Baden-Baden 2007.
• Kroop S., Kooperativer Föderalismus und Politikverflechtung, Wiesbaden 2010.
• Laufer H., Münch U., Das föderale System der Bundesrepublik Deutschland, München 2010.
• Lehmbruch G., Parteienwettbewerb im Bundesstaat, Stuttgart 1976.
• Neuere Entwicklungen im Kompetenzrecht. Zur Verteilung der Gesetzgebungszuständigkeiten zwischen Bund und Ländern nach der Föderalismusreform, red. M. Heintzen, A. Uhle, Berlin 2013.