Parlamentaryzm zracjonalizowany a là polonaise – refleksje z perspektywy dwudziestu lat obowiązywania Konstytucji z 1997 r.

Rationalized parliamentarism a là polonaise – a reflection from the perspective of twenty years of the Constitution of 1997

The purpose of this article is critical analysis of polish model of the government, adopted in the Constitution of 2nd April 1997, in the bearing of adopted factors of the rationalization. The key assumption of this article is to proof, that the legal constructions, reffered in the Constitution of 2nd April 1997, in the relation to political practice, don’t satisfy the conditions, typical for the ratinalized parliamentarism in its classical versions, for example in the Constitution of the Fifth French Republic of 1958 and in the 1949 Basic Law for the Federal Republic of Germany.

Parlamentaryzm zracjonalizowany a là polonaise – refleksje z perspektywy dwudziestu lat obowiązywania Konstytucji z 1997 r.

Celem niniejszego artykułu jest krytyczna analiza polskiego modelu rządów, przyjętego w Konstytucji z 1997 r., w aspekcie stosowanych w nim elementów racjonalizacji. Kluczowym założeniem artykułu jest wykazanie, że konstrukcje ustrojowe, określone w Konstytucji z 1997 r. w powiązaniu z praktyką polityczną nie spełniają warunków typowych dla zracjonalizowanego parlamentaryzmu w jego klasycznych wersjach, np. w Konstytucji V Republiki Francuskiej z 1958 r. i w Ustawie zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec z 1949 r.

REFERENCES:

Literature:

• Bożek M., System parlamentarny i jego ewolucja – próba syntezy, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. XXXI.
• Chorążewska A., Model prezydentury w praktyce politycznej po wejściu w życie Konstytucji z 1997 r., Warszawa 2008.
• Ciapała J., Uwagi w sprawie udziału Senatu w stanowieniu ustaw, [w:] Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Warszawa 2014.
• Dobrowolski M., Senat – instytucja o niewykorzystanym potencjale, [w:] Wybrane aspekty parlamentaryzmu zracjonalizowanego, red. M. Paździor, B. Szmulik, Lublin 2011.
• Domagała M., System kanclerski i możliwości jego zastosowania w nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne systemy rządów, red. M. Domagała, Warszawa 1997.
• Gebethner S., System rządów w Rzeczypospolitej Polskiej – model konstytucyjny a praktyka, [w:] Stosowanie Konstytucji RP z 1997 roku – doświadczenia i perspektywy, red. Z. Maciag, Kraków 2006.
• Grabowska S., Grabowski R., Europejskie modele prezydentury, [w:] Prawo wyborcze na urząd prezydenta w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2007.
• Grabowski R., Zróżnicowanie trybu zmiany jako kryterium klasyfikacji konstytucji współczesnych państw europejskich, Rzeszów 2013.
• Grzybowski M., System rządów (Sejm – Prezydent – Rada Ministrów), [w:] System rządów Rzeczypospolitej Polskiej. Założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa, Warszawa 2006.
• Grzybowski M., System rządów w Rzeczypospolitej Polskiej: charakterystyka i diagnoza wątpliwości. Uwagi wprowadzające, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 1.
• Grzybowski M., Władza wykonawcza w Rzeczypospolitej Polskiej w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej (wybrane zagadnienia), [w:] Polska w Unii Europejskiej, red. M. Kruk, J. Wawrzyniak, Warszawa 2005.
• Jamróz L., Status ustrojowy Senatu RP – nierozwiązany problem skrajnie ograniczonych uprawnień ustawodawczych Senatu, [w:] Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Warszawa 2014.
• Jarentowski M.G., System rządów Polski a modele systemów rządów, [w:] Władza wykonawcza w Polsce i Europie, red. M. Drzonek, A. Wołek, Kraków–Nowy Sącz 2009.
• Jaskiernia J., Pojęcie i aksjologia parlamentaryzmu zracjonalizowanego, [w:] Wybrane aspekty parlamentaryzmu zracjonalizowanego, red. M. Paździor, B. Szmulik, Lublin 2011.
• Kruk M., Konstytucyjny system rządów. Założenia i praktyka, [w:] 25 lat transformacji ustrojowej w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej, red. E. Gdulewicz, W. Orłowski, S. Patyra, Lublin 2015.
• Łabno A., Parlamentaryzm zracjonalizowany. Przyczynek do dyskusji, „Przegląd Prawa i Administracji” 2005, t. LXV.
• Patyra S., Konstruktywne wotum nieufności jako formuła tworzenia i dymisji Rady Ministrów, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 1.
• Patyra S., Pozycja ustrojowa i funkcje Prezesa Rady Ministrów – założenia konstytucyjne a praktyka, [w:] System rządów Rzeczypospolitej Polskiej. Założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa, red. M. Grzybowski, Warszawa 2006.
• Patyra S., Prawnoustrojowy status Prezesa Rady Ministrów w świetle Konstytucji z 1997 roku, Warszawa 2002.
• Patyra S., Przywództwo polityczne premiera a jego pozycja ustrojowa – doświadczenia dotychczasowego okresu obowiązywania Konstytucji RP z 1997 r. na tle porównawczym, w: Minikomentarz dla maksiprofesora. Księga jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego, red. M. Zubik, Warszawa 2017.
• Sarnecki P., Współczesne rozumienie podziału władzy, [w:] Nowa Konstytucja RP. Wartość, jednostka, instytucje, red. K.B. Jakubowski, Toruń 1992.
• Skotnicki K., Kilka uwag w sprawie kierunków reformy Senatu, [w:] Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, red. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
• Sokolewicz W., Niektóre problemy działania egzekutywy na tle Konstytucji RP z 1997 r., [w:] Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, red. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
• Witkowski Z., Dyrektywa „współdziałania władz” jako element organizujący życie wspólnoty państwowej w świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Marii Kruk-Jarosz, red. J. Wawrzyniak, M. Laskowska, Warszawa 2009.
• Wróblewski J. Teoria racjonalnego tworzenia prawa, Ossolineum 1985.