Odpowiedzialność funkcjonariuszy Policji i innych współczesnych formacji za pełnienie służby w organach bezpieczeństwa PRL – aspekty konstytucyjne

Liability of Police Officers and Other Contemporary Formations for Participation in the Secret Service of the Polish People’s Republic – Constitutional Aspects

The article concerns on a problem of social security and analyzes issue of the change of provisions which regulate pensions of officers of communistic security services, who served their duties after the communistic system collapsed in the Republic of Poland (after the year 1990). The amendment of statutory law has seriously reduced the amount of pensions of indicated above officers. Firstly the author of the essay criticizes the statutory definition (temporal limits) of the totalitarianism, which took place in Poland after the Second World War. It is found that provisions wrongly indicates that communistic totalitarianism ended in 1990, while historians officially claim that it had taken place in 1956. In the second part of the article the author argues that statutory changes seriously violate the provisions of the Constitution of the Republic of Poland of 1997. New, actually binding provisions are unfair, demoralizing and discriminate persons who legally preformed duties in security formations after the year 1990.

Odpowiedzialność funkcjonariuszy Policji i innych współczesnych formacji za pełnienie służby w organach bezpieczeństwa PRL – aspekty konstytucyjne

W opracowaniu przedstawiono problem zabezpieczenia społecznego oraz zagadnienie nowelizacji przepisów, które regulują wysokość emerytur i rent funkcjonariuszy komunistycznych służb bezpieczeństwa, którzy pełnili służbę w Polsce po 1990 r. Nowelizacja ustaw emerytalnych poważnie obniżyła świadczenia przysługujące wskazanym powyżej funkcjonariuszom. W pierwszej kolejności autor artykułu krytykuje ustawową definicję (zakreślenie czasowych granic) systemu totalitarnego, który miał miejsce po zakończeniu II wojny światowej. Z przepisów ustawy błędnie wynika, że totalitaryzm w Polsce skończył się w 1990 r., tymczasem historycy w zdecydowanej większości wskazują jako datę graniczną 1956 r. W drugiej części opracowania autor przedstawia i uzasadnia stanowisko, że ustawowe zmiany w systemie emerytalnym w poważnym zakresie naruszają przepisy Konstytucji RP z 1997 r. Nowe, obecnie obowiązujące przepisy są niesprawiedliwe, demoralizujące i dyskryminują osoby, które legalnie wykonywały swoje obowiązki służbowe po 1990 r.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• Bidziński M., Opinia prawna w przedmiocie możliwości skorzystania z zasady bezpośredniego stosowania Konstytucji przez sądy powszechne w sprawach rozpoznawania odwołań od decyzji organów emerytalnych wydawanych na podstawie ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, Warszawa 2017 r, http://www.zzwp.pl/uploads/media/loga/aktualno%C5%9Bci/aktualno%C5%9Bci16/sn16021.pdf (14.09.2017)
• Brzeziński Z., Jedność czy konflikty, Londyn 1964.
• Chmaj M., Opinia prawna w przedmiocie oceny zgodności z Konstytucją projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (w wersji z dnia 21 lipca 2016 r.), Warszawa 2017, http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12287556/katalog/12366417#12366417 (8.09.2017).
• Davies N., Boże igrzysko. Historia Polski, t. II, Kraków 1999.
• Dąbrowski M., Europejskie standardy dotyczące rozliczenia z systemami totalitarnymi a polskie rozwiązania prawne związane z uprawnieniami emerytalnymi funkcjonariuszy byłych służb bezpieczeństwa, [w:] Uniwersalny i regionalny wymiar ochrony praw człowieka. Nowe wyzwania – nowe rozwiązania, red. J. Jaskiernia, t. 2, Toruń 2014.
• Falski J.B., Ewolucja wykładni zasady równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2000, z. 1.
• Garlicki L., Komentarz do art. 67 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. III, Warszawa 2003.
• Grabowska S., Opinia prawna dotycząca bezpośredniego stosowania Konstytucji RP przez sądy powszechne, Warszawa 2017.
• Izdebski H., Totalitaryzm i terminy pokrewne w naukach społecznych oraz w polskim języku prawnym i prawniczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2016, nr 3778.
• Jackowski M., Ochrona praw nabytych w polskim systemie konstytucyjnym, Warszawa 2008.
• Jackowski M., Zasada ochrony praw nabytych w polskim prawie konstytucyjnym, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 1.
• Jarosz D., Stalinizm w Polsce, [w:] Polski wiek XX, red. K. Persak, P. Machcewicz, Warszawa 2010.
• Leśkiewicz R., Soszyńska R., Proces odbierania przywilejów emerytalnych komunistycznych służb specjalnych w wolnej Polsce i jego wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne, [w:] Wybrane aspekty bezpieczeństwa w zakresie działalności podmiotów Unii Europejskiej, red. P. Niwiński, J. Leska-Ślęzak, B. Woźniak-Krawczyk, Gdańsk 2015.
• Matlak K., Opinia sporządzona na zlecenie Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów w Warszawie, Szczecin 2016, http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12287556/katalog/12366417#12366417 (8.09.2017).
• Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (druk sejmowy 1061), Warszawa 2016 r., passim, http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12287556/katalog/12366417#12366417 (8.09.2017).
• Pikulski S., Dąbrowski M., Nierówność stosowania prawa wobec ubezpieczonych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa, [w:] Europejski system ochrony praw człowieka. Aksjologia – instytucje – efektywność, red. J. Jaskiernia, Toruń 2015.
• Pronobis W., Polska i świat w XX wieku, Warszawa 1996.
• Przyborowska K., Opinia prawna w przedmiocie ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin sporządzona na zlecenie Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych RP, Warszawa 2017, http://www.zzwp.pl/uploads/media/loga/aktualno%C5%9Bci/aktualno%C5%9Bci16/sn16021.pdf (14.09.2017).
• Rakowska-Trela A., Opinia prawna w przedmiocie podstawy prawnej orzekania w sprawach ponownego ustalenia wysokości świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego wszczętych na podstawie ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, Łódź 2017, http://www.zzwp.pl/uploads/media/loga/aktualno%C5%9Bci/aktualno%C5%9Bci16/sn16021.pdf (14.09.2017).
• Rytel-Warzocha A., „Dyskryminacja pozytywna” jako przejaw urzeczywistniania zasady sprawiedliwości społecznej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2016, nr 1.
• Tyrchan M., Badania porównawcze nad totalitaryzmem nazistowskim i stalinowskim w historiografii zachodniej. Uwagi w związku z książką „Stalinizm i nazizm. Porównanie dyktatur”, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, z. 1.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. III, Warszawa 2003.
• Wróbel P., Postulat sprawiedliwości społecznej a idea sprawiedliwości, „Studia Socialia Cracoviensia” 2013, nr 1 (8).
• Zieleniecki M., Prawo do zabezpieczenia społecznego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, t. XIII.
• Zieliński T., Ubezpieczenia społeczne pracowników. Zarys systemu prawnego – cześć ogólna, Warszawa-Kraków 1994.
• Ziółkowski M., Zasada równości w prawie, „Państwo i Prawo” 2015, z. 5.