Niemiecki model komunalnej skargi konstytucyjnej

German Model of Communal Constitutional Complaint

The communal constitutional complaint was provided for in the Constitution of the Federal Republic of Germany. It is a special kind of complaint functioning alongside and notwithstanding the constitutional complaint in general understanding. In Germany the basis of lodging it with the Constitutional Tribunal is the infringement of ”the right to self-governance”. In the Constitution of the Republic of Poland, however, this kind of special complaint which local self-government units are entitled to in case of the infringement of their independence (self-governance) is not provided for. At present, neither a communal motion for the examination of the constitutionality of a legislative act nor a general constitutional complaint constitute effective and sufficient measures of the protection of this independence. This being the case, it would be advisable that self-government units in Poland are given the right to lodge ”a communal constitutional complaint” about legislative acts that infringe the right to self-government with the Constitutional Tribunal, based on the solutions found in other legal systems in this area.

Komunalna skarga konstytucyjna została przewidziana m.in. w Konstytucji Republiki Federalnej Niemiec. Jest to szczególny rodzaj skargi, funkcjonującej obok i niezależnie od skargi konstytucyjnej w ogólnym rozumieniu. Podstawą wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego jest naruszenie „prawa do samorządu”. Tego rodzaju szczególnej skargi przysługującej jednostkom samorządu terytorialnego w przypadku naruszenia ich samodzielności (samorządności) nie przewiduje się natomiast w Konstytucji RP. Obecnie ani komunalny wniosek o zbadanie konstytucyjności aktu normatywnego, ani powszechna skarga konstytucyjna, nie stanowią skutecznych i dostatecznych środków ochrony tej samodzielności. Wobec tego wskazane byłoby wyposażenie jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w prawo wnoszenia „komunalnej skargi konstytucyjnej” do Trybunału Konstytucyjnego na akty normatywne naruszające prawo do samorządu, na wzór rozwiązań występujących w tym zakresie w innych systemach prawnych.

REFERENCES:

Literature:

• Benda E., Klein E., Lehrbuch des Verfassungsprozeßrechts, Heidelberg 1991.
• Bethge H., Der Umfang des Prüfungsmaßstabs des Bundesverfassungsgerichts im Verfahren
  der kommunalen Verfassungsbeschwerde, Die Öffentliche Verwaltung 1972.
• Burgi M., Kommunalrecht, 6 wyd., München 2019.
• Chorążewska A., Zasada ochrony samorządności terytorialnej. Studium konstytucyjne,
  Katowice 2018.
• Geis M.-E., Kommunalrecht, 4 wyd., München 2016.
• Gern A., Deutsches Kommunalrecht, Baden-Baden 2003.
• Gern A., Brüning Ch., Deutsches Kommunalrecht, 4 wyd., Baden-Baden 2019.
• Hofstätter Ch., Der Rechtsschutz der Gemeinde gegen Aufsichtsmaβnahmen oraz Ochrona
  prawna gminy przed środkami nadzoru, [w:] Nadzór i kontrola nad samorządem
  terytorialnym w Polsce i w Austrii (Aufsicht und Kontrolle über die territoriale Selbstverwaltung
  in Polen und in Österreich), red. A. Wierzbica, Warszawa 2019.
• Jackiewicz A., Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w państwie federalnym
  na przykładzie Republiki Austrii w wymiarze konstytucyjnoprawnym, „Przegląd Prawa
  Konstytucyjnego” 2019, nr 2 (48).
• Jagoda J., Sądowa ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa
  2011.
• Litzenburger K., Die kommunale Verfassungsbeschwerde in Bund und Ländern, Kiel 1985.
• Lück D., Der Beitrag der Kommunalverfassungsbeschwerde nach Art. 93 Abs. 1 Nr 4b
  GG, § 91 BverfGG zum Schutz der kommunalen Selbstverwaltung, Baden-Baden 2014.
• Maurer H., Der verfassungsgerichtliche Rechtsschutz der Gemeinden, politischen Parteien
  und Kirche, [w:] Die Ordnung der Freiheit, red. R. Grote, I. Härtel i in., Tübingen 2007.
• Meier D., Aufischt und Rechtsschutz oraz Nadzór i ochrona prawna, [w:] Organizacja
  i funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce i w Niemczech. Analiza prawno-porównawcza (Organisation und Funktionsweise der Selbstverwaltung in Polen und in Deutschland. Rechtsvergleichende Analyse), red. J. Jagoda, Warszawa 2018.
• Pestalozza C., Die Sicherung des Selbstverwaltungsrechts in der Verfassungsgerichtsbarkeit,
  [w:] Selbstverwaltung im Staat der Industriegesellschaft, Festgabe zum 70. Geburtstag
  von G. Ch. von Unruh, Hrsg. A. v. Mutius,Heidelberg 1983.
• Pestalozza C., Verfassungsprozessrecht, München 1991.
• Pieroth B., [w:] H.D. Jarass, B. Pieroth, Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland.
  Kommentar, München 2007.
• Starke T., Grundfälle zur Kommunalverfassungsbescherde, „Juristiche Schulung” 2008, nr 4.
• Stasikowski R., Gwarancje samorządności gminnej w systemie prawnym Republiki Federalnej
  Niemiec i Rzeczpospolitej Polskiej, Bydgoszcz–Katowice 2005.
• Schmidt-Bleibtreu B., [w:] T. Maunz, B. Schmidt-Bleibtreu, F. Klein, H. Bethge, Bundesverfassungsgerichtsgesetz.
  Kommentar, C.H. Beck 2011.
• Stern K., Kommentar zum Artikel 93 GG, [w:] Bonner Kommentar – Kommentar zum
  Grundgesetz 84. Lieferung, Hamburg 1998.
• Tettinger P.J., Die Verfassungsgarantie der kommunalen Selbstverwaltung, „Handbuch
  der kommunalen Wissenschaft und Praxis” 2007, nr 1.
• Vorholz I., Kommunale Verfassungsbeschwerde gegen das Grundsicherungsgesetz erhoben,
  „Der Landkreis” 2004, nr 1.
• Waechter K., Kommunalrecht, Köln–Berlin–Bonn–München 1997.