Klauzula demokratycznego państwa prawnego jako fundament limitacji ograniczania konstytucyjnych praw i wolności jednostki

The Democratic State Ruled by Law Clause as a Fundamental Rule of Limiting Restrictions on Constitutional Rights and Freedoms

Despite the introduction to the Constitution of the Republic of Poland of 1997 of a number of detailed regulations (principles) previously derived from the democratic state ruled by law clause, its importance for the discourse around the limits of legislative interference in the sphere of individual rights and freedoms remains relevant. The author of this text focuses on the analysis of the multifaceted nature of the impact of this fundamental principle on the process of interpretation and application of legal provisions. The text outlines the issues related not only to the scope of direct application of Article 2 of the Constitution of the Republic of Poland, but also its importance for reasoning about the constitutional axiology which significance for the assessment of the legality (proportionality) of interference by the legislative authority with the domain of constitutional rights and freedoms is becoming ever clearer.

Mimo wprowadzenia do Konstytucji RP z 1997 r. szeregu szczegółowych unormowań (zasad) wcześniej wyprowadzanych z klauzuli demokratycznego państwa prawa, aktualnym pozostaje jej istotne znaczenie dla dyskursu wokół granic ingerencji prawodawczej w prawa i wolności jednostki. Autor niniejszego tekstu koncentruje się na analizie wieloaspektowości wpływu omawianej fundamentalnej zasady na proces wykładni i stosowania przepisów prawa. W pracy poruszone zostają wątki związane nie tylko z zakresem bezpośredniego stosowania art. 2 Konstytucji RP, lecz także jego doniosłością dla określenia konstytucyjnej aksjologii, której znaczenie dla oceny legalności (proporcjonalności) wkroczenia przez ustawodawcę w domenę praw i wolności konstytucyjnych jest w judykaturze coraz wyrazistsze.

REFERENCES:

Literature:

• Działocha K., Jarosz-Żukowska S., „Wartości konstytucyjne” w orzecznictwie Trybunału
  Konstytucyjnego, [w:] Studia z prawa konstytucyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana
  Prof. zw. dr. hab. Wiesławowi Skrzydle, red. J. Posłuszny, J. Buczkowski, K. Eckhardt,
  Przemyśl 2009.
• Gutowski M., Bezpośrednie stosowanie konstytucji w orzecznictwie sądowym, „Ruch Prawniczy,
  Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018, r. LXXX, z. 1.
• Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji,
  Warszawa 2017.
• Karakulski J., Słów kilka o wykładni prawa w zgodzie z Konstytucją z perspektywy derywacyjnej
  koncepcji jego wykładni, [w:] Problemy nauk prawnych. Tom 13, red. K. Pujer,
  Wrocław 2019.
• Karakulski J., Ustrojowy obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa obywateli – analiza art. 5
  media parte Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Naczelne zasady systemowe
  w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, red. M. Mierzwa, K. Niewęgłowski, Lublin 2019.
• Kryszeń G., Prokop K., Aksjologia polskiej konstytucji, Warszawa 2017.
  Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału
  Konstytucyjnego, Toruń 2003.
• Piechowiak M., Aksjologiczne podstawy polskiego prawa, [w:] Synteza prawa polskiego
  od 1998 roku, red. T. Guz, J. Głuchowski, M. R. Pałubska, Warszawa 2013.
• Safjan M., Wprowadzenie, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan,
  L. Bosek, Warszawa 2016.
• Szydło M., Art. 31 (XII. Ustanawianie ograniczeń w ustawie), [w:] Konstytucja RP. Tom
  I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Tuleja P., Art. 2, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan,
  L. Bosek, Warszawa 2016.
• Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności, Zakamycze 2003.
• Wójtowicz K., Zasada proporcjonalności jako wyznacznik konstytucyjności norm, [w:] Księga
  XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
• Wronkowska S., Charakter prawny klauzuli demokratycznego państwa prawnego (art. 2
  Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego
  w Konstytucji RP, Warszawa 2006.
• Wronkowska S., Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze politycznej
  i prawnej, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, Warszawa 1995.
• Wyrzykowski M., Zasada demokratycznego państwa prawa – kilka uwag, [w:] Księga
  XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
  Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1993.