Referendum lokalne w Polsce w świetle aktualnych regulacji prawnych i proponowanych zmian

Local Referendum in Poland in the Light of Current Legal Regulations and Proposed Changes

The local referendum in Poland is the only instrument that allows residents to directly and ultimately decide on matters important for a given local community. On the one hand, this institution is strengthened by the right to referendum initiative of a binding nature that is granted to residents, but on the other, it is weakened by a number of barriers related to, among others, the requirement of high voter turnout determining the binding referendum result. For years changes in this area have been proposed by scientists, social organizations, as well as entities who have the right of legislative initiative. The last legislative proposal in this regard submitted to the Sejm in 2018 proposed, among others, granting the right of referendum initiative to the executive bodies of local government units, restoring the possibility of holding the local referendum on the same day as the nationwide referendum or the election of the President of the Republic, elections to the Sejm, the Senate or the European Parliament. The most important proposal, however, concerned the abolition of the requirement of minimum turnout conditioning the binding nature of the local referendum.

Referendum lokalne w Polsce jest jedynym instrumentem pozwalającym mieszkań- com w sposób bezpośredni ostatecznie decydować o sprawach istotnych dla danej wspólnoty samorządowej. Z jednej strony instytucję tę wzmacnia przyjęcie w ustawie wiążącego charakteru referendalnej inicjatywy mieszkańców, a z drugiej osłabia ją szereg barier związanych m.in. z wymogiem wysokiej frekwencji w głosowaniu warunkującej wiążący wynik referendum. Postulaty zmian w tym zakresie są od lat przedmiotem propozycji zgłaszanych przez środowiska naukowe, organizacje społeczne, jak również przez podmioty posiadające prawo inicjatywy ustawodawczej w formie wniesionych do Sejmu projektów ustaw. Ostatnią propozycją legislacyjną w tym zakresie był projekt ustawy wniesiony do Sejmu w 2018 r., w którym proponowano m.in. przyznania prawa inicjatywy referendalnej organom wykonawczym jednostek samorządu terytorialnego, przywrócenie zniesionej w 2018 r. możliwości przeprowadzenia referendum w tym samym dniu, w którym odbywa się referendum ogólnokrajowe lub w którym odbywają się wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, wybory do Sejmu, do Senatu lub do Parlamentu Europejskiego. Najistotniejsza propozycja dotyczyła jednakże zniesienia wymogu minimalnej frekwencji warunkującej wiążący charakter referendum lokalnego.

REFERENCES:

Literature:

• Dąbek D., Kompetencje prawotwórcze referendum lokalnego. Jednostka a działalność prawotwórcza samorządu terytorialnego, [w:] Jednostka wobec działań administracji pu-
  blicznej, Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Olszanica 21–23 maja 2001 r., red.
  E. Ura, Rzeszów 2001.
• Kotulski M., Referendum lokalne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017,
  LXXIX, z. 3.
• Olejniczak-Szałowska E., Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 2002.
• Rytel-Warzocha A., Przedmiotowy zakres referendum lokalnego w Polsce, „Studia Wyborcze” 2011, t. 12.
• Rytel-Warzocha A., Uziębło P., Aktualne tendencje związane ze wzmocnieniem partycypacji mieszkańców w sprawowaniu władzy na poziomie lokalnym, [w:] Samorządy w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. Z. Witkowskie, A. Bień-Kacała, Toruń 2013.
• Skoczylas A., Piątek W., Komentarz do art. 170, [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. II,
  red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Uziębło P., Demokracja partycypacyjna, Gdańsk 2009.