Wiceprezydentura w obrębie konstytucyjnych struktur parlamentaryzmu i semiprezydencjalizmu

Vice-Presidency Within Constitutional Structures of Parliamentarianism and Semi-Presidentialism

Vice-Presidents exist mainly in the states adopting the presidential system o government. The overview of contemporary legal regulations proves, however, that the vice-presidency may also be found, though much less often, in the two remaining basic regimes, that is parliamentarianism and semi-presidentialism. The purpose of the article is to analyze constitutional provisions that relate to vice presidency in six countries in which one or the other of the two aforementioned systems was adopted. The author draws attention to the typical and specific features of this institution, arriving at the conclusion that its embedding in the systems of government other than the presidential one is not a factor that essentially distinguishes the construction of the vice-presidency from that occurring in a typical or modified (compared to the model known from the US) presidentialism.

Wiceprezydenci istnieją głównie w państwach przyjmujących prezydencki system rządów. Przegląd współcześnie obowiązujących regulacji dowodzi jednak, że wiceprezydentura występuje także, choć znacznie rzadziej, dwóch pozostałych ustrojach, czyli w ramach parlamentaryzmu i semiprezydencjalizmu. Celem artykułu jest analiza postanowień konstytucyjnych, które odnoszą się do wiceprezydentury w sześciu państwach, w których przyjęto jeden lub drugi ze wskazanych wyżej systemów. Autor zwraca uwagę na typowe i specyficzne cechy tej instytucji, dochodząc do wniosku, że ich osadzenie w systemach innych niż prezydencki nie jest czynnikiem, który w sposób zasadniczy odróżnia konstrukcję wiceprezydentury od tej występującej w typowym lub zmodyfikowanym (w porównaniu z modelem znanym ze Stanów Zjednoczonych) prezydencjalizmem.

REFERENCES:

Literature:

• Aleksandrowicz M., Władza wykonawcza w Szwajcarii. Perspektywa historyczna i współczesność, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20/B.
• Anderson L.E., Democratization by Institutions. Argentina’s Transition Years in Comparative Perspective, Ann Arbor 2016.
  Ben Yahmed M., Ali Bongo Ondimba, l’héritier, 8.09.2009, https://www.jeuneafrique.
  com/201317/politique/ali-bongo-ondimba-l-h-ritier (3.04.2019).
• Bożyk S., Prezydent w systemie ustrojowym Republiki Argentyny, [w:] Ustrój polityczny
  państwa. Myśl polityczno-prawna. Współczesne systemy rządów. Prace ofiarowane profesorowi zw. nauk prawnych Adamowi Jamrozowi z okazji Jego Jubileuszu, red. S. Bożyk,
  A. Olechno, Białystok 2018.
• Democracy Index 2018, the Economist Intelligence Unit, https://www.eiu.com/public/
  topical_report.aspx?campaignid=Democracy2018 (5.04.2018).
• Gabon: Rose Francine Rogombé deviant présidente du Gabon, 10.06.2009, http://gaboneco.com/gabon-rose-francine-rogombe-devient-presidente-du-gabon.html (2.04.2019).
• Grabowski R., Racjonalizacja polskich instytucji politycznych przy zastosowaniu rozwią-
  zań ustrojowych państw współczesnych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2017, nr 5.
• Iraq court overturns PM decision to scrap VP posts, 10.10.2016, https://www.al-monitor.
  com/pulse/afp/2016/10/iraq-politics-court.html (5.04.2019).
• Jakubiak Ł., System ustrojowy Senegalu, Kraków 2014.
• Jarentowski M., Mieszany system rządów – definicje, [w:] Parlamentarny system rządów.
• Teoria i praktyka, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz, Warszawa 2012.
• Krauss C., Fujimori Resignation Sets Off Succession Scramble in Peru, 21.11.2000, https://
  www.nytimes.com/2000/11/21/world/fujimori-resignation-sets-off-succession-scram-
  ble-in-peru.html (6.04.2019).
• LaPorte J., Semi-presidentialism in Azerbaijan, [w:] Semi-Presidentialism in the Cauca-
  sus and Central Asia, red. R. Elgie, S. Moestrup. London 2016.
• Lauvaux Ph., Le Divelec A., Les grandes démocraties contemporaines, Paris 2016.
  Moestrup S., Semi-presidedentialism in young democracies. Help or hindrance?, [w:]
  Semi-presidentialism outside Europe. A comparative study, red. R. Elgie, S. Moestrup,
  London–New York 2007.
• Páez D., Perú: El cambio del nuevo gobierno, 12.04.2018, https://latinamericanpost.com/
  es/20551-peru-el-cambio-del-nuevo-gobierno (7.04.2019).
• Peru political turmoil: President Martín Vizcarra sworn in, 23.03.2018, https://www.bbc.
  com/news/world-latin-america-43523076 (6.04.2019).
• Roger B., Sénégal: d’un Wade l’autre, 10.02.2018, https://www.jeuneafrique.com/mag/522229/
  politique/senegal-dun-wade-lautre (6.04.2019).
• Sénégal: Wade veut un président et un vice-président élus en 2012, 17.06.2011, http://www.
  rfi.fr/afrique/20110617-le-senegal-Wade-président-vice-president-election-2012 (6.04.2019).
• Szczurowski B., Sposoby uregulowania kwestii zastępstwa głowy państwa w razie opróżnienia urzędu lub przejściowej niemożności jego sprawowania we współczesnych republi-
  kach. Rozwiązania „typowe” i „oryginalne”, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20/B.
• Szymanek J., Parlamentarny system rządów, [w:] Wielki słownik parlamentarny, red.
  J. Szymanek, Warszawa 2018.
• Szymanek J., System półprezydencki (mieszany). Metodologiczna zasadność i prakseologiczna użyteczność, [w:] Systemy rządów w perspektywie porównawczej, red. J. Szyma-
  nek, Warszawa 2014.
• Talabani elected as Iraqi president, 6.04.2005, https://www.theguardian.com/world/2005/
  apr/06/iraq (5.04.2019).
• Wallner M., Koncepcje teoretyczne systemu rządów: źródła, założenia, krytyka, [w:] Sys-
  temy rządów w perspektywie porównawczej, red. J. Szymanek, Warszawa 2014.
• Wojnicki J., Pozycja ustrojowa prezydenta w wybranych państwach Europy Środkowo-
  -Wschodniej, [w:] Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń
  polskich oraz wybranych państw obcych, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, Warszawa 2010.
• Zaleśny J., System konstytucyjny Azerbejdżanu, Warszawa 2013.