Władza sądownicza w warunkach kryzysu demokracji konstytucyjnej

Judicial Power in a Crisis of Constitutional Democracy

The article is devoted to the problems of changing the position of the judiciary in Poland in the conditions of crisis of constitutional democracy. Two basic research hypotheses are verified. First of all, after 2015, Poland was one of the countries revising its liberal-democratic political foundations. Such foundations undoubtedly include: the rule of law, the principle of constitutionalism and the principle of division and balance of power. Secondly, the political position of the judiciary has been defined in the liberal-democratic Constitution of the Republic of Poland in a way appropriate for the protection of the above mentioned values, but the political practice shows that the lack of proper will to implement the constitutional provisions (using the arithmetic advantage in parliament without the recognition of minority rights) may violate the „backbone” of constitutional democracy.

Artykuł poświęcony jest problemom zmiany położenia władzy sądowniczej w Polsce w warunkach kryzysu demokracji konstytucyjnej. Weryfikowane są dwie podstawowe hipotezy badawcze. Po pierwsze, Polska po 2015 r. znalazła się w grupie państw rewidujących swoje liberalno-demokratyczne fundamenty ustrojowe. Do takich fundamentów niewątpliwie należą: zasada praworządności, zasada konstytucjonalizmu oraz zasada podziału i równowagi władz. Po drugie zaś, ustrojowe położenie władzy sądowniczej zostało w liberalno-demokratycznej Konstytucji RP określone w sposób właściwy dla ochrony wyżej przywołanych wartości, jednak praktyka ustrojowa wykazuje, że brak właściwej woli realizacji przepisów konstytucyjnych (wykorzystywanie arytmetycznej przewagi w parlamencie bez uznania praw mniejszości) może naruszyć „kręgosłup” demokracji konstytucyjnej.

REFERENCES:

• Antoszewski A., Metodologiczne aspekty badań nad współczesnymi systemami politycznymi, „Studia Nauk Politycznych” 2004, nr 1.
• Balicki R., Władza sądownicza w Polsce - model konstytucyjny i rzeczywistość polityczna po wyborach w 2015 roku, [w:] Demokracja konstytucyjna w Polsce, red. T. Słomka, Warszawa 2019.
• Bałaban A., Polskie problemy ustrojowe (konstytucja, źródła prawa, samorząd terytorialny, prawa człowieka), Kraków 2003.
• Banaszak B., Preisner A., Wprowadzenie do prawa konstytucyjnego, Wrocław 1992.
• Barcz J., Członkostwo Polski w Unii Europejskiej a Konstytucja z 1997 r., [w:] Czy zmieniać konstytucję? Ustrojowo-konstytucyjne aspekty przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2002.
• Brzozowski W., Obejście konstytucji, „Państwo i Prawo” 2014, z. 9. Działocha K., Zamknięty system źródeł prawa powszechnie obowiązującego w konstytucji i w praktyce, [w:] Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, red. A. Szmyt, Warszawa 2005.
• Filipowicz S., Kryzys demokracji. Krok w kierunku diagnozy, [w:] Demokratyczne i niedemokratyczne reżimy polityczne, red. J.G. Otto, Warszawa 2015.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2018.
• Konstytucja III RP w tezach orzeczniczych Trybunału Konstytucyjnego i wybranych sądów, red. M. Zubik, Warszawa 2008.
• Malinowska I., Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie ochrony praw i wolności w Polsce, Warszawa 2007.
• Państwo w czasach zmiany, red. M. Pietraś, I. Hofman, S. Michałowski, Lublin 2018.
• Pietrzak M., Model demokratycznego państwa prawnego, „Studia Konstytucyjne” 1990, t. 7.
• Rakowska-Trela A., Sądy i sędziowie wobec niedemokratycznych przemian, „Studia Politologiczne” 2018, vol. 47.
• Sagan S., Konstytucje współczesne, Rzeszów 2018.
• Sanetra W., Sądy powszechne i Sąd Najwyższy jako władza sądownicza, [w:] Trzecia władza. Sądy i trybunały w Polsce, red. A. Szmyt, Gdańsk 2008.
• Sarnecki P., System źródeł prawa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2002.
• Skrzydło W., Ustrój polityczny Francji, Warszawa 1992.
• Słomka T., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i naczelne zasady ustrojowe państwa, [w:] Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa 2007.
• Słomka T., Stan demokracji konstytucyjnej w Polsce na tle modelu transformacji systemowej, [w:] Demokracja konstytucyjna w Polsce, red. T. Słomka, Warszawa 2019.
• Snyder T., Droga do niewolności: Rosja - Europa - Ameryka, Kraków 2019.
• Wąsowicz M., Prawo i obywatel. Rzecz o historyczno-prawnych korzeniach europejskiego standardu ustrojowego, Warszawa 2015.
• Zakaria F., Przyszłość wolności. Nieliberalna demokracja w Stanach Zjednoczonych i na świecie, Warszawa 2018.