Ustrojowa pozycja sądownictwa we Francji. Między polityzacją a korporacjonizmem

The Constitutional Position of the Judiciary in France. Between Politicization and Corporatism

The French legal tradition shaped by the French Revolution has been critical of the ‘power of the judges” and has not considered the judiciary to be a separate authority of comparable importance to the executive and legislative powers. According to the post-revolutionary tradition, appointments to the positions of judges were made by the executive power. It can be assumed that the Constitution of the 5th French Republic at the time of its enactment identified with this approach, as it entrusted the President and the Minister of Justice with competence in fundamental matters of justice. The evolution of the 1958 Constitution and of the constitutional practice deserves attention and a detailed analysis. France abandoned the domination of the executive power in this sector for the benefit of the increasing influence of judges on the administration of justice and the empowerment of the Supreme Judicial Council itself. At the same time, the 5th Republic maintained the originality of the constitutional provisions in this area and the strong position of the executive power and the Minister for Justice. Last but not least, an important motive for a constitutional debate and constitutional amendments is the concern for a balanced constitutional model that would be immune both to the danger of politicization and corporatism of the judiciary. Therefore, the case of France is important when seeking solutions that would combine independence and accountability of the judiciary. The article analyses the evolution of the political position of the judiciary in France, as well as the basic ideas and arguments raised in the constitutional debate.

Francuska tradycja prawna ukształtowana przez Rewolucję Francuską była krytyczna wobec „władzy sędziów” i nie uznawała sądownictwa za odrębną władzę o znaczeniu porównywalnym do władzy wykonawczej i ustawodawczej. Zgodnie z porewolucyjną tradycją nominacje na stanowiska sędziów należały do władzy wykonawczej. Można sądzić, że konstytucja V Republiki Francuskiej w chwili jej uchwalenia identyfikowała się z tym podejściem, gdyż powierzała Prezydentowi i ministrowi sprawiedliwości kompetencje w zasadniczych sprawach dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Ewolucja konstytucji z 1958 r. i samej praktyki ustrojowej zasługuje na uwagę i szczegółową analizę. Francja odstąpiła od dominacji władzy wykonawczej w tym sektorze na rzecz coraz silniejszego wpływu sędziów na zarządzanie wymiarem sprawiedliwości i upodmiotowienia samej Naczelnej Rady Sądownictwa. Jednocześnie V Republika zachowała oryginalność regulacji konstytucyjnych w tej dziedzinie i nadal silną pozycję władzy wykonawczej i ministra sprawiedliwości. Co nie mniej istotne, ważnym motywem debaty ustrojowej i przeprowadzonych zmian w konstytucji jest troska o zrównoważony model ustrojowy, który byłby odporny zarówno na niebezpieczeństwo polityzacji jak i korporatyzacji wymiaru sprawiedliwości. Dlatego też przypadek Francji jest istotny z punktu widzenia poszukiwania rozwiązań, które łączyłyby niezależność i odpowiedzialność sądownictwa. Artykuł analizuje ewolucję pozycji ustrojowej sądownictwa we Francji, a także zasadnicze idee i argumenty podnoszone w debacie konstytucyjnej.

REFERENCES:

• Balladur E., Une V Republique plus democratique, Paris 2008.
• Bancaud Al., Normalisation d, une innovation: Le conseil superieur de la magistrature sous la IVe Republique, „Droit et societe” 2006, No. 2.
• Bardoux J., Sirey, Paris 1936.
• Canivet G., Andenas M., Independence, Accounatability and the judiciary, London 2006.
• Cognac G., Luchaire F., La constitution de la republique francaise, Paris 2009.
• Diez Picazo L.M., Judicial accountability in Spain: An outline, [w:] G. Canivet, M. Andenas, Independence, Accounatability and the judiciary, London 2006.
• Duhamel O., Meny Y., Dictionnaire constututionnel, Paris 1992.
• Errera R., Sur le Conseil supérieur de la magistrature français: réflexions et perspectives http://rogererrera.fr/institutions_judiciaires/docs/errera_csm-fr.pdf (30.03.2020).
• Favoreu L., Philip P., Les grands textes du Conseil Constitutionnel, Paris 2017.
• La Justice, La Documentation francaise, , red. Y. Leonard, Paris 1991.
• Martin A., le Conseil superieur de la magistrature et l ‘independance des juges, „Revue du droit public et de la science politique” 1999, No. 3.
• Michel H., Mirkine-Guetzevith B., Les idees polititiques et sociales de la Resistance, Paris 1954.
• Sruton R., Słownik myśli politycznej, Poznań 2002. de Tocqueville A., Dawny ustrój I rewolucja, Warszawa 1994.
• Ujazdowski K.M., Geneza tożsamość V Republiki Francuskiej, Kraków 2013.
• Ujazdowski K.M., V Republika Francuska. Idee, Konstytucja, Interpretacje, Kraków 2010.