The Origin and Evolution of the Principle of a Democratic State of Law on the Grounds of the Constitution of the Republic of Poland

The principle of a state of law belongs to the basic canons of contemporary democracy and remains the fundamental constitutional value and principle of all the democratic states. Its scope and interpretation usually are derived from the national constitutional order and results primarily from the basic law. In the Constitution of the Republic of Poland of 1997, being currently in force, it adopted the formula of the principle of a democratic legal state, combining the elements of a state of law, the rule of law and the democratic method of exercising power. Its contemporary understanding is derived from the output of the European constitutional law doctrine, the systemic experience of states with mature, established and solidified traditions of democracy, as well as from the judicature of the Constitutional Tribunal. This paper aims at conducting analysis of the content and scope of the principle of a democratic legal state provided by the Polish basic law.

Geneza i ewolucja zasady demokratycznego państwa prawnego na gruncie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

Zasada państwa prawnego należy do podstawowych kanonów współczesnej demokracji i pozostaje fundamentalną wartością konstytucyjną oraz zasadą wszystkich państw demokratycznych. Jej zakres i interpretacja zwykle wywodzą się z krajowego porządku konstytucyjnego i wynikają przede wszystkim z ustawy zasadniczej. W obowiązującej obecnie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. przyjęła ona formułę zasady demokratycznego państwa prawnego, łącząc w sobie elementy państwa prawnego, praworządności i demokratycznej metody sprawowania władzy. Jego współczesne rozumienie wywodzi się z dorobku europejskiej doktryny prawa konstytucyjnego, doświadczeń ustrojowych państw o dojrzałych, ugruntowanych i utrwalonych tradycjach demokracji, a także z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Niniejsze opracowanie ma na celu przeprowadzenie analizy treści i zakresu zasady demokratycznego państwa prawnego przewidzianej w polskiej ustawie zasadniczej.

REFERENCES:

• Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, 3rd ed., Warsaw 2012.
• Bosek L., Wild M., Kontrola konstytucyjności prawa, Warsaw 2014.
• Czeszejko-Sochacki Z., Sądownictwo konstytucyjne. (Tradycja a współczesność), “Państwo i Prawo” 2001, No. 6.
• Demokratyczne państwo prawne (aksjologia, struktura, funkcje): studia i szkice, ed. H. Rot, Wrocław 1994.
• Dziadzio A., Koncepcja państwa prawa w XIX w. Idea i rzeczywistość, “Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, No. 1.
• Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, eds. E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka, Rzeszów 2007.
• Garlicki L., Niekonstytucyjność: formy, skutki, procedury, “Państwo i Prawo” 2016, No. 9.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warsaw 1998, 6th ed., Warsaw 2019.
• Jellinek G., Ein Verfassungsgerichtshof für Österreich, Wien 1885.
• Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, Warsaw 2009.
• Kelsen H., Vom Wesen und Wert der Demokratie, Tübingen 1920, 2nd extended ed.: Tübingen 1929, Aalen 1981.
• Kustra A., Kontrola konstytucyjności całej ustawy, “Przegląd Sejmowy” 2012, No. 2.
• Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa, ed. J. Zajadło, Warsaw 2007, 2nd ed.: Warsaw 2017.
• Lipowicz I., O mądre prawo i wrażliwe państwo, Warsaw 2013.
• Małajny R.M., Legitymacja sądownictwa konstytucyjnego, “Państwo i Prawo” 2015, No. 10.
• Małajny R.M., Trybunał Konstytucyjny jako strażnik Konstytucji, “Państwo i Prawo” 2016, No. 10.
• Mojski W., Kilka uwag o przedmiocie i funkcjach kontroli konstytucyjności prawa w Polsce, “Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, No. 2-3.
• Państwo prawa. Demokratyczne państwo prawne. Antologia, ed. J. Kowalski, Warsaw 2008.
• Płowiec W., Przepis prawny i norma prawna jako przedmiot kontroli Trybunału Konstytucyjnego, “Państwo i Prawo” 2017, No. 1.
• Polskie dyskusje o państwie prawa, ed. S. Wronkowska, Warsaw 1995.
• Prawo konstytucyjne, ed. B. Szmulik, Warsaw 2016.
• Prawo konstytucyjne, ed. M. Grzybowski, Białystok 2009.
• Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, ed. G. Skąpska, Toruń 2000.
• Pułło A., Zasady ustroju politycznego państwa, Gdańsk 2014, 2nd ed., Gdańsk 2017.
• Rousseau D., Sądownictwo konstytucyjne w Europie, Warsaw 1999.
• Szmulik B., Sądownictwo konstytucyjne - ochrona konstytucyjności prawa w Polsce, Lublin 2001.
• The Essence and Value of Democracy. Hans Kelsen, eds. N. Urbinati, C.I. Accetti, Lanham-Plymouth 2013.
• Trybunał Konstytucyjny, ed. J. Trzciński, Wrocław 1987.
• Trzecia władza. Sądy i Trybunały, ed. A. Szmyt, Gdańsk 2008.
• Zagadnienia sądownictwa konstytucyjnego. O istocie państwa w 90 rocznicę ustanowienia Konstytucji marcowej, No. 1, Warsaw 2014.
• Ziemianin B., Pozycja prawna Trybunału Konstytucyjnego, [in:] Wokół wybranych problemów konstytucjonalizmu, eds. J. Ciapała, P. Mijal, Warsaw 2017.
• Zoll A., Demokratyczne państwo prawne, “Civitas” 1997, No. 1.