Konstytucyjne aspekty kasatoryjnego orzekania w polskim procesie karnym

Constitutional aspects of cassation judgment in the Polish criminal trial

The article shows how the cassation appeal model determines the exercise of the right to a fair trial. The aim was to examine the constitutionality of solutions concerning retrial not considered to a greater extent in the science of the criminal process. The formal and dogmatic method was used in the research. The Constitution of the Republic of Poland does not indicate what the model of the criminal trial is. It does not explicitly contain an order or a prohibition to repeal judgments and refer the case for reconsideration. The legislator, while shaping the right to revoke judgments, including legally binding ones, and to refer the case for reconsideration, must, however, particularly carefully balance all the conflicting values. It must particularly take into account the importance of hearing a case without undue delay and the stability of final court decisions as constitutional values.

W artykule ukazano jak kasatoryjny model orzekania odwoławczego determinuje realizację prawa do sądu. Celem było zbadanie konstytucyjności rozwiązań dotyczących postępowania ponownego nie rozważanych w szerszym zakresie w nauce procesu karnego. W badaniach posłużono się metodą formalno-dogmatyczną. Z Konstytucji RP nie wynika jaki jest model procesu karego, w tym nie wynika z niej wyraźnie ani nakaz ani zakaz uchylania zaskarżonych orzeczeń i przekazywania sprawy do postępowania ponownego. Ustawodawca, kształtując prawo do wzruszania orzeczeń, w tym prawomocnych, i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania musi jednak szczególnie starannie wyważyć wszystkie kolidujące wówczas wartości, uwzględniwszy szczególne znaczenie rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki oraz stabilność prawomocnych orzeczeń sądowych jako wartości konstytucyjnych.

REFERENCES:

Literature:

• Adamiak B., Borkowski J., Rozdział XV Gwarancje realizacji prawa do szybkiego rozpoznania sprawy sadowo administracyjnej. 1. Prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowoadministracyjnym, [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach administracyjnych, Warszawa 2012.
• Bachrach A., System odwoławczy. Procesowe i ustrojowe rozwiązania, „Państwo i Prawo” 1959, z. 7.
• Bojańczyk A., Razowski T., Krytycznie o próbie ograniczenia orzekania kasatoryjnego
  w procesie karnym (uwagi na tle art. 437 § 2 k.p.k.), „Państwo i Prawo” 2017, z. 10.
• Cieślak M., Doda Z., Glosa do wyroku SN z 30 maja 1974 r., III KRN 22/74, „Palestra”
  1975, nr 9.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2012.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego wraz z komentarzem do ustawy o świadku koronnym, Kraków 2004.
• Kaftal A., Glosa do wyroku SN z 17 października 1980 r., V KRN 96/80, „Państwo i Prawo” 1981, z. 9–12.
• Klejnowska M., Ograniczenia sądu odwoławczego orzekającego w sprawie karnej po wniesieniu środka zaskarżenia, Rzeszów 2008.
• Klejnowska M., Podstawy prawne uchylenia orzeczenia w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2020, nr 7–8.
  Kmiecik R., [w:] System prawa karnego procesowego. Zasady procesu karnego, Tom III,
  część 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
• Kmiecik R., Skrętowicz E., Proces karny. Część ogólna, Kraków – Lublin 1999.
• Kociubiński W., Możliwość reformacyjnego orzeczenia sądu odwoławczego – wybrane zagadnienia, „Przegląd Sądowy” 2001, nr 7–8.
• Kociubiński W., Własne ustalenia faktyczne sądu odwoławczego i ich wpływ na treść rozstrzygnięcia w postępowaniu odwoławczym, „Przegląd Sądowy” 2003, nr 7–8.
• Masternak-Kubiak M., Art. 176, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,
  red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
• Plesnarowicz-Durska E., Art. 2, [w:] Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Komentarz, Warszawa 2014.
• Pojnar P., Prawo sądu odwoławczego do własnych ustaleń faktycznych a zasada kontroli
  procesu – rozważania de lege lata i de lege ferenda, [w:] Zasady procesu karnego wobec
  wyzwań współczesności. Księga ku czci profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska,
• A. Gaberle, A.R. Światłowski, A. Zoll, Warszawa 2000.
• Sarnecki P., Art. 45, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, wyd.
  II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
• Szczucki K., Komentarz do art. 91 ustawy o Sądzie Najwyższym. I. Uwzględnienie lub oddalenie skargi nadzwyczajnej, [w:] Ustawa o Sądzie Najwyższym. Komentarz, Warszawa 2018.
• Wiliński P., [w:] System prawa karnego procesowego. Zagadnienia ogólne. Tom I, część 1,
  red. P. Hofmański, Warszawa 2013.
• Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
• Wyrzykowski M., Komentarz do przepisów utrzymanych w mocy, [w:] Komentarz do Konstytucji RP, red. L. Garlicki, Warszawa 1995.
• Zachuta A., Kasatoryjne orzeczenia w odniesieniu do wyroków wydanych w sprawach karnych przez sądy rejonowe, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 6.
• Zieliński A., Konstytucyjny standard instancyjności postępowania sądowego, „Państwo
  i Prawo” 2005, nr 11.