Czy istnieją polskie tradycje państwa prawa? Prolegomena do badań

Are there Polish Traditions of the Rule of Law? Prolegomena for Research

The paper is a summary of a scientific seminar devoted to the problem of the Polish acquis concerning the concept of the Rule of Law and an introduction to in-depth research on this subject. The initial answer to the research question whether there is Polish achievements in the described field is positive. It is a centuries-old and relatively rich achievement. The answer to the question about the existence of the Polish tradition of the Rule of law, understood as continuity, is negative. Despite making more and more (partially understandable) attempts to prove this continuity and the existence of at least a partial continuation of the political system between the so called First, Second and Third Polish Republics, this continuity is only illusory and in fact has been broken several times. One can speak of a short-term continuity only within successive epochs in Polish history.

Tekst stanowi podsumowanie seminarium naukowego poświęconego problemowi polskiego dorobku dotyczącego koncepcji państwa prawnego oraz wstęp do pogłębionych badań na ten temat. Wstępna odpowiedź na pytanie badawcze czy istnieje polski dorobek w opisanej dziedzinie jest pozytywna. Jest to dorobek wielowiekowy i stosunkowo bogaty. Odpowiedź na pytanie o istnienie polskiej tradycji państwa prawnego, rozumianej jako ciągłość – jest negatywna. Pomimo podejmowania coraz liczniejszych (i do pewnego stopnia zrozumiałych) prób dowodzenia tej ciągłości i istnienia przynajmniej częściowej kontynuacji ustrojowej pomiędzy I, II i III Rzecząpospolitą, ciągłość ta jest jedynie iluzoryczna i w rzeczywistości została kilkukrotnie zerwana. O krótkotrwałej ciągłości można mówić jedynie w ramach kolejnych epok w historii Polski.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• Chauvin T., Winczorek J., Winczorek P., Wprowadzenie klauzuli państwa prawnego do porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, red. S. Wronkowska, Warszawa 2006.
• Długosz-Kurczabowa K., Tradycja, [w:] K. Długosz-Kurczabowa, Wielki słownik etymologiczno historyczny języka polskiego, Warszawa 2008.
• Dyskusja i odpowiedzi referentów, [w:] Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. P. Sarnecki, Kraków 2006.
• Florczak-Wątor M., Artykuł 2, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
• Garlicki L., Materialna interpretacja klauzuli demokratycznego państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, red. S. Wronkowska, Warszawa 2006.
• Kucharski T., Czy szlachecka rzeczpospolita miała konstytucję? Przyczynek do rozważań nad wykorzystywaniem ustaleń nauki prawa konstytucyjnego do badań historii ustroju, „Studia Iuridica Toruniensia” 2014, t. XIV.
• Malec D., Elementy zasady państwa prawa w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego, [w:] Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. P. Sarnecki, Kraków 2006.
• Mołdawa T., Ewolucja konstytucyjna Polski w latach 1989–1992, [w:] Przeobrażenia ustrojowe w Polsce, red. E. Zieliński, Warszawa 1993.
• Pietrzak M., Idee przewodnie Konstytucji z 17 marca 1921 r., „Studia Iuridica” 1992, t. 24.
• Pietrzak M., Konstytucja 3 Maja 1971 r. Między tradycjami a nowoczesnymi rozwiązaniami ustrojowymi, „Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego” 1996, nr XXXIII.
• Pietrzak M., Konstytucja z 17 marca 1921 r. z perspektywy 80 lat, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 2.
• Sajó A., The Rule of Law, [w:] The Cambridge Companion to Comparative Constitutional Law, red. R. Masterman, R. Schütze, Cambridge 2019.
• Sokolewicz W., Art. 2, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2007.
• Sucheni-Grabowska A., Wolność i prawo w staropolskiej koncepcji państwa, Warszawa 2009.
• Tuleja P., Artykuł 2, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Wronkowska S., Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze politycznej i prawnej, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. S. Wronkowska, Warszawa 1995.
• Wyrzykowski M., Przepisy utrzymane w mocy: Rozdział 1, art. 1, [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. L. Garlicki, Warszawa 1995.