Służba cywilna w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

Civil Service in the Jurisprudence of the Constitutional Tribunal

The civil service (c.s.) is a key element of any nation of law. As an institution responsible for exercising the public authority c.s. is not free from political pressure and takeover attempts for the purposes of the party. Polish experience in the creation of a politically neutral c.s. has not been impressive. The first regulation was created during the interwar period. After the World War II, the idea of an independent and professional c.s. was gradually dismantled to be completely abandoned in 1974. After the collapse of PRL, until 1996, there were several unsuccessful attempts to revive c.s. In that year the parliament adopted a basis for the c.s. system but even that attempt was subsequently revised in upcoming years by further changes (three new acts of law). Moreover, it has to be pointed out that during those years the actions of decision-makers concerning the c.s. have been the subject of jurisprudence by the Constitutional Tribunal. The rulings issued by the Tribunal have shaped the operational conditions which are important for c.s. and have developed an interpretation of the constitutional axioms of that institution. Analysis of key sentences of the Constitutional Court is the subject of this paper.

Służba cywilna (dalej: s.c.) stanowi kluczowy element każdego państwa prawnego. Jako instytucja odpowiedzialna za wykonywanie władztwa publicznego nie jest wolna od nacisków i prób jej zawłaszczenia do celów partyjnych. Polskie doświadczenia w zakresie tworzenia neutralnej politycznie s.c. nie są okazałe. Pierwsza regulacja w tym zakresie powstała w okresie II Rzeczypospolitej. Po wojnie konstrukcja niezależnej i profesjonalnej s.c. została stopniowo zdemontowana, tak by w 1974 r. całkowicie ją zlikwidować. Po upadku PRL przez kilka lat bezskutecznie starano się reaktywować s.c. Dopiero w lipcu 1996 r. parlament uchwalił podstawy dla systemu s.c. W kolejnych latach dokonano ich rewizji poprzez nowelizacje bądź uchwalenie nowych ustaw (trzy ustawy w ciągu kilkunastu lat). Działania decydentów dotyczące s.c. w tym okresie były przedmiotem orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Orzeczenia ukształtowały istotne dla s.c. warunki funkcjonowania i dokonały wykładni aksjomatów tej instytucji. Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza kluczowych wyroków TK.

REFERENCES:

Literature:

• Administracja publiczna. Wyzwania w dobie integracji europejskiej, red. J. Czaputowicz, Warszawa 2008.
• Arcimowicz J., Urzędnicy w służbie demokratycznego państwa. Salus rei publicar suprema lex, Warszawa 2010.
• Auer A., Demmke Ch., Polet R., Civil Services in the Europe of Fifteen, Maastricht 1996.
• Bossaert D., Demmke Ch., Służba cywilna w państwach akcesyjnych: Tendencje i wpływ procesów integracyjnych, Łódź 2003.
• Burnetko K., Służba cywilna w III RP: punkty krytyczne, Warszawa 2003.
• Civil service systems in comparative perspective, red. H.A. Bekke, J.L. Perry, T.A. J. Toonen, Bloomington 1996.
• Czaputowicz J., Implikacje integracji z Unią Europejską dla polskiej służby cywilnej, „Służba Cywilna” 2000/2001, nr 1.
• Czaputowicz J., Służba cywilna a prawo do dobrej administracji, „Biuletyn BIRE” 2003, nr 4.
• Demmke Ch., European Civil Services between Tradition and Reform, Maastricht 2004,
• Demmke Ch., Moilanen T., Civil Services in the EU of 27. Reform Outcomes and the Future of the Civil Service, Frankfurt am Main–Berlin–Bern–Bruxelles–New York– Oxford–Wien 2010.
• Gadowska K., Dysfunkcje administracji. Służba cywilna w perspektywie neoinstytucjonalnej, Kraków 2015.
• Gąciarz J., Organizacja i zasady działania administracji publicznej w Polsce, [w:] Administracja publiczna, red. J. Hausner, Warszawa 2003.
• Gladden E.N., The Civil Service: its problems and future, London 1948.
• Itrich-Drabarek I., Służba cywilna w Europie Środkowo-Wschodniej. Implementacja norm, procedur i wartości europejskiej służby cywilnej, Warszawa 2013.
• Itrich-Drabarek J., Mroczka K., Świetlikowski Ł., Służba cywilna w Polsce, Warszawa 2012.
• Itrich-Drabarek J., Służba cywilna w Polsce – koncepcje i praktyka, Warszawa 2012.
• Itrich-Drabarek J., Uwarunkowania, standardy i kierunki zmian funkcjonowania służby cywilnej w Polsce na tle europejskim, Warszawa 2010.
• Jagielski J., Rączka K., Ustawa o służbie cywilnej. Komentarz, Warszawa 2010.
• Jaroszyński M., Służba państwowa w administracji, [w:] M. Jaroszyński, M. Zimmermann, W. Brzeziński, Polskie prawo administracyjne. Część ogólna, Warszawa 1956.
• Kudrycka B., Neutralność polityczna urzędników, Warszawa 1998.
• Managing the bureaucracy: managing the civil service in the United Kingdom and the United States, International seminar papers, Managing the bureaucracy (Windsor), London 1986.
• Moses R., The Civil Service of Great Britain, London 1914.
• Mroczka K., Wpływ polityki zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej na funkcjonowanie państwa, Warszawa 2015.
• Mróz M., Służba cywilna w państwach Unii Europejskiej (system awansowy i pozycyjny w badaniach Europejskiego Instytutu Administracji Publicznej), Biuro Studiów i Ekspertyz, Kancelaria Sejmu, Informacja Nr 746, Warszawa, listopad 2000.
• Politicization of the civil service in comparative perspective: the quest for control, red. B.G. Peters, J. Pierre, London 2004.
• Rostkowski T., Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi w administracji publicznej, Warszawa 2012.
• Rydlewski G., Służba cywilna w Polsce. Przegląd rozwiązań na tle doświadczeń innych państw i podstawowe akty prawne, Warszawa 2001.
• The Transformations of the Civil Service in Poland in the Comparison with International Experience, red. J. Itrich-Drabarek, S. Mazur, J. Wiśniewska-Grzelak, Berlin 2018.
• Turcey V., Rola służby cywilnej w demokratycznym społeczeństwie doświadczenia francuskie, [w:] Służba cywilna a etyka w życiu publicznym. Materiały z konferencji zorganizowanej z okazji 6-lecia Krajowej Szkoły Administracji Publicznej w dniach 14– 15 marca 1996 r., Warszawa 1996.