Prawo do zdrowego środowiska jako konstytucyjnie gwarantowane prawo podmiotowe

The Right to a Healthy Environment as a Constitutionally Guaranteed Subjective Right

Environmental protection and the protection of the individual are closely related. This relationship has many aspects, which are subject to more and more analysis in the literature. The author is of the opinion that the right to a healthy environment should be treated as one of the individual human rights. The purpose of this article is to draw attention to the necessity to sanction the right to a healthy environment in the Polish Constitution. For this purpose, the provisions of the constitution were analyzed, and the constitutional practice of european countries and international practice were presented.

Ochrona środowiska i ochrona jednostki wiążą się ściśle ze sobą. Owa więź ma wiele aspektów, poddawanych w literaturze coraz szerszej analizie. Autorka stoi na stanowisku, że prawo do zdrowego środowiska należy traktować jako jedno z indywidualnych praw człowieka. Zadaniem tego artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność usankcjonowania prawa do zdrowego środowiska w Konstytucji RP. W tym celu zostały przeanalizowane postanowienia ustawy zasadniczej, przedstawiono praktykę konstytucyjną państw europejskich i praktykę międzynarodową.

REFERENCES:

Literature:

• Bałaban A., Konstytucyjna zasada zrównoważonego rozwoju, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
• Bodnar A., Jakość powietrza a prawo do zdrowia, https://ungc.org.pl/info/adam-bodnar-rzecznik-praw-obywatelskich.
• Czekałowska M., Problem konstytucyjnych norm programowych dotyczących ochrony środowiska na tle wybranych regulacji ustawowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Iuiris Stetinensis” 2015, nr 870.
• Ciechanowicz-McLean J., Dembicki P., Prawa człowieka do życia i do środowiska, [w:] Prawa człowieka a ochrona środowiska – wspólne wartości i wyzwania, red. B. Gronowska, B. Rakoczy, J. Kapelańska-Pręgowska, K. Karpus, P. Sadowski, Toruń 2018.
• Ciechanowicz-McLean J., Nyka M., Human Rights and the Environment, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2012, nr 3.
• Drzewicki K., Koncepcja prawa do środowiska jako prawa człowieka, „Państwo i Prawo” 1985, nr 10.
• Florczak-Wątor M., Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
• Garlicki L., Derlatka M., Artykuł 74, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
• Grabowska G., Człowiek i środowisko w prawie międzynarodowym, „Państwo i Prawo” 1996, nr 1.
• Gronowska B., O prawie do środowiska w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – refleksje na tle najnowszego orzecznictwa strasburskiego, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014, nr 1.
• Haliżak E., Przewartościowania koncepcji rozwoju przez ONZ, [w:] Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, red. J. Symonides, Warszawa 2006.
• Karski L., Prawa człowieka i środowisko, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 2006, nr 4.
• Kenig-Witkowska M.M., Koncepcja „sustainable development” w prawie międzynarodowym, „Państwo i Prawo” 1998, nr 8.
• Kenig-Witkowska M.M., Prawo do środowiska w prawie międzynarodowym, „Państwo i Prawo” 2000, nr 8.
• Kielin-Maziarz J., Zasada zrównoważonego rozwoju – uwagi na tle miejsca w Konstytucji RP, „Krytyka Prawa” 2020, t. 12, nr 1/2020.
• Korzeniowski P., Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawna ochrony środowiska, Łódź 2012.
• Leśniak N., Obowiązki państwa z zakresie ochrony środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłońskiego, Wrocław 2014.
• Papuziński A., Międzynarodowa polityka zrównoważonego rozwoju: między współpracą a konfliktem, [w:] Nauki humanistyczne i sozologia. Księga Jubileuszowa dedykowana księdzu profesorowi zwyczajnemu doktorowi habilitowanemu Józefowi m. Dołędze, red. J.W. Czartoszewski, Warszawa 2010.
• Papuziński A., Zrównoważony rozwój a współczesny problem ekologiczny: ontologia polityki ochrony środowiska, [w:] Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, red. A. Papuziński, Bydgoszcz 2005.
• Sokołowski T., Międzynarodowa ochrona praw człowieka: zarys, Warszawa 2004.
• Wołpiuk W.J., O konstytucyjnym zadaniu w zakresie ochrony środowiska – zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, „Prakseologia” 2004, nr 144.
• Zasada zrównoważonego rozwoju w prawie i praktyce ochrony środowiska, red. K. Równy, J. Jabłoński, Warszawa 2002.
• Ziemblicki B., Kilka refleksji nad relacjami pomiędzy ochroną środowiska i prawami, red. Karska, Warszawa 2015.