Inicjatywa obywatelska we Włoszech – regulacja prawna i praktyka

Citizens’ Legislative Initiative in Italy – Legal Regulation and Practice

The Italian constitution of 1947 regulates two forms of direct democracy: people’s initiative and a referendum. According to its Art. 71 sec. 2, at least fifty thousand voters have the right to introduce legislation, a draft must be formulated in articles. Details of the procedure are laid down in Law 352/1970 “Norme sui referendum previsti in Costituzione e sull’iniziativa legislativa del popolo”. The signature collection procedure is complicated and requires the collection of many declarations and confirmations. A review of citizens’ bills submitted to the chambers of the Italian Parliament from 1996 to today shows that the number of these bills varies between twenty and thirty some in a term (several per year). Until 2020, there was no discernible trend in this respect, neither upward nor downward. A very small proportion of the citizens’ bills submitted becomes law. Therefore, it should be assessed that the right to submit citizenship bills is also treated – or perhaps even primarily – as a political tool, an instrument used to initiate discussions on socially and politically important topics.

Konstytucja Włoch z 1947 r. przewiduje dwie formy demokracji bezpośredniej: inicjatywę ludową oraz referendum. Zgodnie z jej art. 71 ust. 2, lud wykonuje inicjatywę ustawodawczą w drodze wniosku zgłoszonego przez co najmniej pięćdziesiąt tysięcy wyborców w formie projektu zredagowanego w artykułach. Szczegóły procedury są uregulowane w ustawie 352/1970 Norme sui referendum previsti in Costituzione e sull’iniziativa legislativa del popolo. Włoska regulacja dotycząca obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jest uboga i niepełna. Procedura zbierania podpisów jest skomplikowana, wymaga zgromadzenia wielu oświadczeń i potwierdzeń. Przegląd obywatelskich projektów ustaw, wnoszonych do izb włoskiego Parlamentu od 1996 r. do dziś, wskazuje, że liczba tych projektów oscyluje między dwudziestoma a trzydziestoma kilkoma w kadencji (kilka w ciągu roku). Do 2020 r. nie był dostrzegalny żaden wyraźny trend w tym zakresie: ani wzrostowy ani spadkowy. Bardzo niewielka część składanych projektów obywatelskich staje się prawem. Należy ocenić, że prawo składania projektów obywatelskich jest traktowane także – a może nawet przede wszystkim – jako narzędzie polityczne, instrument służący do inicjowania dyskusji na ważne społecznie i politycznie tematy.

REFERENCES:

Literature:

• Della Morte M., Rappresentanza vs. partecipazione? L’equilibrio constituzionale e la sua crisi, Milano 2007.
• Grabowska S., Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach europejskich, Rzeszów 2009.
• Latosińska A., Formy demokracji bezpośredniej jako przykład edukacji politycznej we Włoszech, „Horyzonty Polityki” 2011, nr 3.
• Lorencka M., Dyskusje wokół konstytucyjnej reformy systemu rządów we Włoszech, [w:] „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 2–3.
• Misiura-Rewera W., Republikańska i regionalna wzajemność funkcjo państwa we Włoszech, „Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych – OL PAN” 2011, z. 6.
• Piotrowski R., Paradoksy dwuizbowości – doświadczenia włoskie, „Studia Iuridica” 1995, nr XXVIII.
• Pirro A., Un istituto di democrazia diretta „sui generis”: l’iniziativa legislativa popolare, „Nuovi Studi Politici” 1995, t. 25.
• Rodean N., La iniciativa ciudadana en el procedimiento legislativo italiano: de su ineficacia a las propuestas de reforma (Popular initiative in the Italian legislative procedure: from its ineffectiveness to the reform proposals), „Oñati Socio-legal Series” 2017, nr 5, El Reto de la Profundización Democrática en Europa: Avances Institucionales en Democracia Directa.
• Witkowski Z., Konstytucja Republiki Włoskiej z 1947 r. (w sześćdziesiątą rocznicę jejuchwalenia), „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 6.
• Witkowski Z., Postępowanie ustawodawcze we Włoszech, [w:] Postępowanie ustawodawcze, red. E. Zwierzchowski, Warszawa 1993.
• Zakrzewska J., Włochy. Zarys ustroju, Wrocław 1974.