Wszystko już było, czyli dziedzictwo polskiego parlamentaryzmu XX wieku

Everything has already been done, i.e. the heritage of the Polish parliamentarism of the 20th century

The Article is an attempt to evaluate the experiences of Polish parliamentarism in the twentieth century. The author analyzes Polish constitutional regulations and parliamentary practice, with a particular focus on the solutions adopted in the years 1919–1935, as well the impact of these regulations on the evolution of Polish parliamentarism after the Second World War, also taking into account the current political experiences. The analysis leads the author to the conclusion, that the contemporary defects of the system of parliamentary government are to a large extent the result of the historical experiences of Polish parliamentarism.

Artykuł stanowi próbę oceny doświadczeń polskiego parlamentaryzmu w dwudziestym wieku. Autor analizuje polskie regulacje konstytucyjne oraz praktykę parlamentarną, szczególnie koncentrując się na rozwiązaniach przyjętych w latach 1919–1935, a także wpływ tych regulacji na ewolucję polskiego parlamentaryzmu po II wojnie światowej, uwzględniając również aktualne doświadczenia ustrojowe. Analiza prowadzi autora do konkluzji, iż współczesne mankamenty systemu rządów parlamentarnych w znacznej mierze bazują na historycznych doświadczeniach polskiego parlamentaryzmu.

REFERENCES:

• Ankieta konstytucyjna Sejmu RP, część II i III, Warszawa 1931.
• Chmaj M., Sejm „Kontraktowy” w transformacji systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 1996.
• Chruściak R., Parlament w projektach Konstytucji RP, w dyskusji konstytucyjnej oraz w konfrontacji z pozycją parlamentu w nowych konstytucjach państw Europy Środko wej i Wschodniej, [w:] Założenia ustrojowe, struktura i funkcjonowanie parlamentu, red. A. Gwiżdż, Warszawa 1997.
• Ciemniewski J., Dwuizbowość w systemie konstytucyjnym III Rzeczypospolitej, „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 5.
• Constant B., Wykłady z polityki konstytucyjnej (1818), [w:] B. Sobolewska, M. Sobolewski, Myśl polityczna XIX i XX w. Liberalizm, Warszawa 1978.
• Czajowski J., Ku Konstytucji kwietniowej (23 kwietnia 1935 r.). Próba syntezy, [w:] Na drodze ku Konstytucji kwietniowej. Szkice, red. A. Kulig, Kraków 2015.
• Deryng A., Równowaga władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej a nowa konstytucja polska, Lublin 1937.
• Grzybowski K., Od dyktatury ku kompromisowi konstytucyjnemu, Kraków 1930.
• Izdebski H., Parlament, parlamentaryzm, idea parlamentaryzmu w myśli politycznej XIX i XX wieku, [w:] Założenia ustrojowe, struktura i funkcjonowanie parlamentu, red. A. Gwiżdż, Warszawa 1997.
• Jaskiernia J., Parlamentaryzm III RP: aksjologia konstytucyjna a dylematy praktyki ustrojowej, [w:] Parlamentarny system rządów, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz, Warszawa 2012.
• Jaworski W.L., Prawa państwa polskiego. Konstytucja z 17 marca 1921. Prawo polityczne od 2 października 1919 do 4 lipca 1921, Kraków 1921.
• Koksanowicz G., Prawny model kierownictwa Sejmem w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, Lublin 2014.
• Kowalski W., Koncepcje ustrojowe izby wyższej parlamentu w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2014.
• Kudej M., Pojęcie parlamentaryzmu na tle ustawy konstytucyjnej z 17 października 1992 r., [w:] Z teorii i praktyki konstytucjonalizmu. Prace ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Gwiżdżowi, „Studia Iuridica” 1995, t. 28.
• Parlament w ustroju Polski Ludowej (1944-1989) na tle pozycji parlamentu w państwach realnego socjalizmu, [w:] Założenia ustrojowe, struktura i funkcjonowanie parlamentu, red. A. Gwiżdż, Warszawa 1997.
• Patyra S., Akty o mocy ustawy w polskim porządku konstytucyjnym. Tradycja a współczesność, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 2.
• Rostworowski M., Ustawodawstwo, [w:] Nasza Konstytucja, Kraków 1922.
• Sarnecki P., „Parlamentaryzacja” systemów rządowych w Polsce, Finlandii i Chorwacji w świetle ostatnich przekształceń konstytucyjnych w tych krajach, [w:] Instytucje prawa konstytucyjnego w dobie integracji europejskiej. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Marii Kruk-Jarosz, red. J. Wawrzyniak, M. Laskowska, Warszawa 2009.
• Sarnecki P., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej okresu transformacji ustrojowej, „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 5.
• Skotnicki K., Konstytucyjne uwarunkowania wyborów do Senatu RP, [w:] Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Warszawa 2014.
• Skotnicki K., Senat III RP - nieprzemyślany czy niepotrzebny?, [w:] Dwadzieścia lat transformacji ustrojowej w Polsce, red. M. Zubik, Warszawa 2010.
• Szerer M., Skok w ciemnię. Rzecz o projekcie konstytucji B.B. W.R., Warszawa 1932.
• Woźnicki M., Geneza i ewolucja odpowiedzialności politycznej ministra w III Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 2018.
• Zientarski P.B., Organizacja wewnętrzna Senatu. Studium prawno-ustrojowe, Toruń 2011.
• Znamierowski Cz., Konstytucja styczniowa i ordynacja wyborcza, Warszawa 1935.