Dyskurs nad wprowadzeniem kontroli konstytucyjności prawa w dobie Konstytucji marcowej

Considerations on the introduction of the constitutional control of the law in the era of the March Constitution – reconstruction of the discourse

The subject of the article is the reconstruction and explanation of the considerations on the failure to introduce the constitutional control of the law in the era of the March Constitution. It is argued that this was an issue noticeable by participants in legal and political relations, which was repeated during the period when it was in force, in particular after 1926 – due to the progressive abuse of the law and the fascization of political relations. Representatives of the doctrine of constitutional law are assigned a special role in promoting the importance of the control of the law for the process of building the rule of law. In this context the thesis of the article is as follows: the attitude to the control of the constitutionality of the law was not politically indifferent. It is argued that it was primarily the right-wing formations that opted for it, while the left-wing formations were against it.

Przedmiotem artykułu uczyniono rekonstrukcję rozważań nad wprowadzeniem kontroli konstytucyjności prawa w dobie Konstytucji marcowej. Podnosi się, że było to zagadnienie dostrzegalne przez uczestników stosunków prawnych i politycznych, do którego powracano w okresie jej obowiązywania, w szczególności po 1926 r. - w związku z postępującym nadużywaniem prawa i faszyzacją stosunków politycznych. Szczególną rolę w promocji znaczenia kontroli prawa dla procesu budowania państwa prawnego przypisuje się w pracy przedstawicielom doktryny prawa konstytucyjnego. Stawia się tezę, że w tym aspekcie stosunek do kontroli konstytucyjności prawa nie był politycznie indyferentny. Dowodzi się, że na jego rzecz optowały przede wszystkim formacje prawicowe, podczas gdy lewicowe były przeciwne.

REFERENCES:

• Ajnenkiel A., Koncepcje zmiany konstytucji marcowej przed przewrotem majowym, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1967, nr 1.
• Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921, red. W.L. Jaworski, Warszawa 2014 (reprint Kraków 1924).
• Bardach J., Dzieło Sejmu Ustawodawczego a konstytucja społeczna II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1979, nr 1.
• Cybichowski Z., Polskie prawo państwowe na tle uwag z dziedziny nauk o państwie i porównawczego prawa państwowego. Tom drugi, Warszawa 1933.
• Dubanowicz E., Rewizya Konstytucyi, Poznań 1926. Gołąb S., Sprzeczność z Konstytucją, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1926, nr 1, s. XVII.
• Gwiżdż A., O Trybunale Konstytucyjnym Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
• Komarnicki W., Polskie prawo polityczne (Geneza i system), Warszawa 2008 (reprint Warszawa 1922).
• Liebeskind A., O trybunał konstytucyjny, „Głos Adwokatów” 1932, z. VII.
• Mycielski A., Polskie prawo polityczne (Konstytucja z 17.III.1921 r.), Kraków 1947.
• Nasza konstytucja, Warszawa 2012 (reprint Kraków 1922).
• O praworządność i zdrowy ustrój państwowy. Zagadnienia zabezpieczenia konstytucyjności ustaw w polskiej myśli politycznej i prawnej okresu międzywojennego, Kraków 2006.
• Peretiatkowicz A., Reforma Konstytucji Polskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1928, nr 2.
• Piasecki A., W sprawie Trybunału Konstytucyjnego, „Nasza Przyszłość” 1931, t. 15.
• Pietrzak M., Konstytucja z 17 marca 1921 r. z perspektywy 80 lat, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 2.
• Sarnecki P., Konstytucja marcowa a rozwój konstytucjonalizmu polskiego, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 2.
• Skrzydło W., Problem recepcji zasad ustrojowych na przykładzie Francji i Polski, [w:] Polska w Europie. Studia historyczne, pod red. H. Zinsa, Lublin 1969.
• Starczewski E., Nasze rządy, Warszawa 1922.
• Starzewski M., Środki zabezpieczenia prawnego konstytucyjności ustaw, Warszawa 2009 (reprint Kraków 1928).
• Starzyński S., Konstytucya państwa polskiego, Lwów 1921.
• Starzyński S., Współczesny ustrój prawno-polityczny Polski i innych państw słowiańskich, Warszawa 2010 (reprint Lwów 1928).
• Stus M., „Byle polski sejm zaciszny, byle polski sejm spokojny”. Budowa i wygaszanie państwa prawa w II Rzeczypospolitej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 3.
• Zahorski H., Zasada badania konstytucyjności ustaw przez sądownictwo a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r., „Rocznik Prawniczy Wileński”, t. 5, Wilno 1931.