Beneficjenci bilokacji. Uwarunkowania i konsekwencje jednoczesnych startów do dwóch jednostek samorządowych

Bilocation beneficiaries. Conditions and consequences of dual candidacy to different local government units

Dual candidacy to the local executive (the commune head, the mayor, the city president) and higher levels of local legislative (county councils, provincial assemblies) – which we call „bilocation” – was prohibited by the amendments to the Electoral Code adopted in 2018. The scale of this phenomenon nor its consequences have never been subject to systematic analysis before, although it appeared as early as 2002, along with direct elections of mayors. Our paper shows who – and with what success – used this possibility in the previous elections, in particular in 2014. Bilocations turned out to be common, though not dominant practice. Their political ramifications were significant, yet the pattern they form – complex and far from intuitive. Our analysis shows that excluding such a possibility did not remedy existing pathologies but could have contributed to the negative phenomena visible in the 2018 elections.

Jednoczesny start w wyborach gminnej egzekutywy (wójtów, burmistrzów i prezydentów miast) oraz organów samorządów wyższego szczebla (rad powiatowych i sejmików wojewódzkich) - nazwany przez nas „bilokacją” - został uniemożliwiony przez zmiany kodeksu wyborczego, uchwalone w 2018 r. Skala tego zjawiska, jak też i jego konsekwencje, nigdy wcześniej nie były poddane systematycznej analizie, choć pojawiło się ono już w 2002 r., wraz z bezpośrednimi wyborami gminnych włodarzy. Nasz artykuł pokazuje, kto - i z jakim skutkiem - wykorzystywał taką możliwość we wcześniejszych wyborach ze szczególnym uwzględnieniem 2014 r. Bilokacje okazały się praktyką powszechną, choć nie dominującą. Ich polityczne konsekwencje były znaczące, natomiast wzór przez nie tworzony był równie skomplikowany, co odległy od intuicyjnych wyobrażeń. Nasze analizy pokazują, że eliminacja takiej opcji nie oznaczała usunięcia znaczących patologii, natomiast mogła przyczynić się do negatywnych zjawisk widocznych w wyborach 2018 r.

REFERENCES:

• Bartnicki S., Czynniki reelekcji inkumbentów na stanowiskach gminnej egzekutywy w gminach miejskich i miejsko-wiejskich w 2014 roku, „Acta Politica Polonica” 2018, nr 43.
• Bawn K., Thies M.F., A comparative theory of electoral incentives: representing the unorganized under PR, plurality and mixed-member electoral systems, „Journal of Theoretical Politics” 2003, nr 15(1).
• Brockington D., A low information theory of ballot position effect, „Political Behavior” 2003, nr 25(1).
• Bukowski M., Flis J., Hess A., Szymańska A., Opcja czy osoba?: Upartyjnienie versus personalizacja w wyborach samorządowych, Kraków 2011.
• Bukowski M., Flis J., Hess A., Szymańska A., Rządzący i opozycja: partie sejmowe i lokalne w małopolskich wyborach samorządowych 2014, Kraków 2016.
• Campbell J.E., Predicting seat gains from presidential coattails, „American Journal of Political Science” 1986, nr 30(1).
• Campbell J.E., The presidential surge and its midterm decline in congressional elections, 1868-1988, „The Journal of Politics” 1991, nr 53(2).
• Chrzanowski M., Aktualne dylematy samorządowego prawa wyborczego - wybrane zagadnienia, „Economics and Management” 2013, nr 3.
• Chrzanowski M., Podstawowe zasady prawa wyborczego do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, rozprawa doktorska, Białystok 2018.
• Cox K.E., Schoppa L.J., Interaction effects in mixed-member electoral systems: theory and evidence from Germany, Japan, and Italy, „Comparative Political Studies” 2002, nr 35(9).
• Drzonek M., Flis J., Wołek A., Wybory Lokalne, [w:] Atlas Wyborczy Polski, red. M. Kowalski, P. Śleszyński, Warszawa 2018.
• Drzonek M., Reelekcje prezydentów miast w wyborach bezpośrednich w Polsce, Kraków 2013.
• Ferejohn J.A., Calvert R.L., Presidential coattails in historical perspective, „American Journal of Political Science” 1984, nr 28(1).
• Ferrara F., Herron E., Nishikawa M., Mixed electoral systems: Contamination and its consequences, New York 2005.
• Flemming G.N., Presidential coattails in open-seat elections, „Legislative Studies Quarterly” 1995, nr 20(2).
• Flis J., Gendźwiłł A., Stolicki D., Rywale włodarzy: doświadczenia i szanse samorządowych pretendentów, „e-Politikon” 2018, nr 26.
• Flis J., Reelekcje włodarzy gmin: wątpliwości i propozycje, [w:] Polityka lokalnie: Kampania i wybory samorządowe 2014, red. M. Drzonek, K. Oświęcimski, A. Wołek, Kraków 2016.
• Gendźwiłł A. Żółtak T., Why do non-partisans challenge parties in local politics? The (extreme) case of Poland, „Europe-Asia Studies” 2014, nr 66(7).
• Gendźwiłł A., Flis J., Stolicki D., Zwycięskie preferencje: skuteczność głosów preferencyjnych w systemie proporcjonalnym z listami otwartymi, „Decyzje” 2018, nr 29.
• Guinjoan M., Parties, elections and electoral contests: Competition and contamination effects, Farnham 2014.
• Herron E.S., Nishikawa M., Contamination effects and the number of parties in mixed-superposition electoral systems, „Electoral Studies” 2001, nr 20(1).
• Jaworski S.J., Zbieranek J., [w:] Kodeks wyborczy. Komentarz, red. K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, S.J. Jaworski, J. Zbieranek, Warszawa 2018.
• Kowalik J., Kondycja społeczeństwa obywatelskiego w kontekście idei limitowania kadencji wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, „Acta Politica Polonica” 2016, nr 37(3).
• Miernik R., Charakterystyka wyborów samorządowych w Polsce, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2019, nr 24.
• Mondak J.J., McCurley C., Cognitive efficiency and the congressional vote: The psychology of coattail voting, „Political Research Quarterly” 1994, nr 47(1).
• Ruczkowski P., [w:] Wybory samorządowe. Komentarz, red. M. Augustyniak, L. Bielecki, P. Ruczkowski, Warszawa 2018.
• Składowski K., [w:] Kodeks wyborczy. Komentarz do zmian 2018, red. A. Rakowska-Trela, K. Składowski, Warszawa 2018.
• Słobodzian B., Zmiany zasad prawa wyborczego do organów jednostek samorządu terytorialnego-czemu służą i dlaczego?, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 2015, nr 12.
• Wrzalik M., Ograniczenie możliwości kandydowania na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) po piastowaniu urzędu przez dwie kadencje, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2018, nr 58.