Pozycja prezydenta Republiki Czeskiej po wprowadzeniu bezpośrednich wyborów prezydenckich

The position of the president of the Czech Republic after the introduction of direct presidential elections

In 2011, direct presidential elections were introduced in the Czech Republic. The Author examines how this changed the position of the President of the Republic. The prevailing opinion among constitutionalists is that direct elections are an element of creating a strong position of the president in a democratic system, and the president elected in this way should have broad powers and play an important role in the political system of the country. Analyzing the provisions of the constitution and the political activity of the presidents of the Czech Republic, the Author concludes that, contrary to this thesis, the Czech legislator decided to balance the strong legitimacy of direct elections with a limited catalog of competences. This happened because the change in the way the president was elected was a political project, and not the result of a substantive debate on the constitutional order.

W 2011 r. w Republice Czeskiej wprowadzono bezpośrednie wybory prezydenckie. Autor bada jak zmieniło to pozycję prezydenta Republiki. Wśród konstytucjonalistów przeważa teza, że wybory bezpośrednie są elementem budowy silnej pozycji prezydenta w ustroju demokratycznym, a wybrany w ten sposób prezydent powinien mieć szerokie kompetencje i odgrywać istotną rolę w systemie politycznym danego państwa. Analizując przepisy konstytucji oraz aktywność polityczną prezydentów Republiki Czeskiej, autor uznaje, że wbrew tej tezie, czeski ustawodawca zdecydował się zrównoważyć silną legitymację wyborów powszechnych ograniczonym katalogiem kompetencji. Stało się tak, ponieważ zmiana sposobu wyboru prezydenta była projektem politycznym, a nie efektem merytorycznej debaty nad porządkiem konstytucyjnym.

REFERENCES:

• Antoš M., Pravomoci prezidenta republiky po zavedeni přime volby. „Acta Universitatis Carolinae, Iuridica” 2011, nr 4.
• Brunclík M., Kubát M., Český demokratický režim po roce 2012: přechod k poloprezidencialismu?, „Sociologicky časopis” 2016, nr 5.
• Brunclík M., Kubát M., Kdo vládne Česku? Poloprezidentský režim, přímá volba a pravidla hry, Brno 2017.
• Brunclík M., Kubát M., Parlamentarismus nebo poloprezidencialismus? Spor o klasifikaci středoevropských demokratických režimů, „Středoevropské politické studie” 2014, nr 2-3.
• Brunnerová O., Charvát J., Přímá volba prezidenta a její legislativní vývoj, [w:] První přímá volba prezidenta ČR v roce 2003, cesta k jejímu zavedení a okolnosti a politické důsledky první přímé volby, red. J. Charvát, P. Just, Praha 2014.
• Charvát J., Brunnerová O., Petřík M., Diskuse o zavedení přímé volby Prezidenta v ČR: argumenty pro a proti přímé volbě, [w:] První přímá volba prezidenta ČR v roce 2003, cesta k jejímu zavedení a okolnosti a politické důsledky první přímé volby, red. J. Charvát, P. Just, Praha 2014.
• Chrastilová B., Mikeš P., Prezident republiky Václav Havel a jeho vliv na československý a český právní řád, Praha 2003.
• Dvořaková V., Kunc J., Otazníky nad přímou volbou prezidenta, „Parlamentní zpravodaj” 2001, nr 12.
• Hloušek V., Head of States in Parliamentary Democracies: The Temptation to Accrue Personal Power, [w:] Presidents Above Parties. Presidents in Central and Eastern Europe, Their Formal Competencies and Informal Power, Brno 2013.
• Jirásek J., Výkonná moc v Ústavě České republiky z roku 1993 - právní stav a praxe fungování, [w:] Konstytucjonalizm czeski i polski 15 i 11 lat po uchwaleniu konstytucji obu państw, red. Z. Witkowski, V. Jirásková., K. Witkowska-Chrzczonowicz, Toruń 2009.
• Kaniok P., Hloušek V., Europe and the Czech Presidential Election of January 2013, „EPERN Election Briefing” 2013.
• Komentář k Ústavě a Listině, red. K. Klíma, Plzeň 2005.
• Kopeček L., Mlejnek J., Different Confessions, Same Sins? Václav Havel and Václav Klaus as Czech Presidents, [w:] Presidents Above Parties. Presidents in Central and Eastern Europe, Their Formal Competencies and Informal Power, Brno 2013.
• Kubát M., Kysela J., L’élection du Président au suffrage direct en République tchèque: beaucoup de paroles, peu d’arguments, „East Europa” 2013.
• Pithart P., Úvaha o prezidentech na hradě českých králů, „Politologická revue” 2014, nr 2.
• Shugart M.S., Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns, „French Politics” 2005, nr 3.
• SiaroffA., Comparative Presidencies: The Inadequacy of the Presidential, Semi-Presidential and Parliamentary Distinction, „European Journal of Political Research” 2003, nr 3.
• Skotnicki K., System konstytucyjny Czech, Warszawa 2000.
• Vostrá Z., Ústavně-právní aspety přímé volby prezidenta v ČR, [w:] Dobývání Hradu: česká prezidentská volba 2018, red. P. Just, O. Brunnerová, J. Chárvát, Praha 2018.