Konstytucyjne ograniczenie politycznego pluralizmu i koncepcja militant democracy. Rozważania na przykładzie procesu świętojurskiego (1922/1923)

Constitutional limitation of political plurality and the concept of militant democracy. Deliberations based on the example of the East Galicia Communist Party trial (1922/1923)

The concept of political plurality limitation specified in Article 13 of the Constitution of the Republic of Poland of 1997 constitutes a manifestation of the militant democracy concept implementation. The purpose of the paper is to verify the hypothesis stating that the East Galicia Communist Party trial that took place in 1922/23 can be treated as historical experience that was conceptually an element of development of the militant democracy theory and thus also of the concept of political pluralism limitation. These notions have all the features of universality, because despite there being no doubt that a democratic system should have effective militant measures, the answer to the questions on the scope of these measures and their effectiveness remains open. Furthermore, the ever-changing political, legal and social reality permanently coerces such deliberations, in order to prevent, paradoxically and for its own good, democracy from unintendedly and inconspicuously transforming into an autocratic system.

Zawarta w art. 13 Konstytucji RP z 1997 r. idea ograniczenia politycznego pluralizmu stanowi przejaw realizacji koncepcji demokracji zdolnej do obrony (militant democracy). Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, w myśl której odbywający się we Lwowie na przełomie lat 1922 i 1923 proces komunistów (tzw. proces świętojurski) można traktować jako historyczne doświadczenie, które koncepcyjnie było elementem rozwoju teorii demokracji zdolnej do obrony, a poprzez to także koncepcji ograniczenia politycznego pluralizmu. Zagadnienia te posiadają wszelkie cechy uniwersalności, ponieważ o ile nie powinno budzić wątpliwości, że system demokratyczny musi posiadać skuteczne środki do swojej ochrony, to już odpowiedź na pytania o zakres tych środków i ich skuteczność ciągle pozostaje otwarta. Ponadto, zmieniająca się rzeczywistość polityczna, prawna i społeczna wymusza prowadzenie tych rozważań w sposób permanentny, tak aby paradoksalnie, dla swojego dobra demokracja w sposób niezamierzony i niepostrzeżony nie przekształciła się w system autokratyczny.

REFERENCES:

• Bäcker R., Rak J., Trajektoria trwania opancerzonych demokracji, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2019, t. 41 nr 3.
• Bartoszewicz M., Wokół problematyki art. 13 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2005, nr 4.
• Biłgorajski A., Granice wolności wypowiedzi: studium konstytucyjne, Warszawa 2013.
• Bourne A., Bértoa F., Rethinking „Militant Democracy”: Democratic Dilemmas in the Age of Populism, https://ecpr.eu/Events/Event/PanelDetails/6799
• Capoccia G., A discussion of Alexander S. Kirschner’s A Theory of Militant Democracy: The Ethics of Combatting Political Extremism, „Perspectives on Politics” 2015, t. 13 nr 3.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. V, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Invernizzi Accetti C., Zuckerman I., What’s Wrong with Militant Democracy?, „Political Studies” 2017, t. 65.
• Kaczorowski P., My i oni: państwo jako jedność polityczna: filozofia polityczna Carla Schmitta w okresie republiki weimarskiej, Warszawa 1998.
• Kamiński I., Islamska chusta i zasłony twarzy u kobiet w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2013, t. XI.
• Koredczuk J., Zaborcze kodyfikacje prawa karnego materialnego w Polsce w okresie przejściowym w latach 1918-1932, [w:] Okresy przejściowe: ustrój i prawo, red. J. Przygodzki, Wrocław 2019.
• Loewenstein K., Militant Democracy and Fundamental Rights, I, „The American Political Science Review” 1937, t. 31 nr 3.
• Loewenstein K., Militant Democracy and Fundamental Rights, II, „The American Political Science Review” 1937, t. 31 nr 4.
• Malkopoulou A., Norman L., Three Models of Democratic Self-Defence: Militant Democracy and Its Alternatives, „Political Studies” 2018, t. 66, nr 2.
• Miedziński F., Sprawa legalizacji Komunistycznej Partii Niemiec (KPD), „Przegląd Zachodni” 1965, nr 3.
• Mojski W., Konstytucyjna ochrona wolności wypowiedzi w Polsce, Lublin 2014.
• Paszkudzki A., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921. Komentarz, Lwów-Warszawa 1927.
• Plache B., Soldiers for Democracy: Karl Loewenstein, John H. Herz, Militant Democracy xand the Defense of the Democratic State, Richmont 2013.
• Schmitt C., Legalność i prawomocność, Warszawa 2015.
• Schmitt C., Nauka o konstytucji, Warszawa 2013.
• Stadniczenko S., Dialog jako wartość w demokratycznym państwie prawa, [w:] Teoria i filozofia państwa i prawa oraz aksjologia demokracji i ochrony praw człowieka, red. R. Czarny, K. Spryszak, Toruń 2012.
• Świetlikowa F., Proces świętojurski, „Palestra” 1967, t. 11, nr 3.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.P. Komentarz, red. Tuleja, Warszawa 2019.
• Proces komunistów we Lwowie (sprawa świętojurska): sprawozdanie stenograficzne, red. A. Wajntraub, Warszawa 1958.
• Wysocki R., Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy. Stan badań, „Res Gestae. Czasopismo Historyczne” 2020, t. 10.
• Zdyb M., Wolność wypowiedzi. Aksjologiczne dylematy wolności, [w:] Praktyczne aspekty wolności wypowiedzi, red. Z. Husak, W. Lis, Toruń 2011.