Senatus Consultum Ultimum - State of Emergency in Ancient Rome

This paper presents the senatus consultum ultimum, i.e., the final resolution of the senate passed in moments of extraordinary danger to the Roman Republic. We answer the question what was the legitimacy of such resolutions and indicate their rationale and the effects of their issuance. Senatus consultum ultimum was the most powerful weapon of the Roman senate in the fight against internal political enemies in the late republic, so it needs to be clarified whether the SCU was a legitimate measure to protect the state or it cared only for the political self-determination of the senate and the optimates.

Senatus consultum ultimum - stan wyjątkowy w starożytnym Rzymie

W niniejszym opracowaniu zostanie przybliżona senatus consultum ultimum, tj. ostateczna uchwała senatu podejmowana w momentach nadzwyczajnego zagrożenia rzymskiej republiki. Postaram odpowiedzieć na pytanie, jaka była legalność ustrojowa takich uchwał, ponadto wskazać ich przesłanki oraz skutki wydania. Senatus consultum ultimum było bowiem najpotężniejszą bronią rzymskiego senatu w walce przeciwko wewnętrznym wrogom politycznym w późnej republice, dlatego wyjaśnienia wymaga, czy SCU było zgodnym z prawem środkiem służącym ochronie państwa czy dbało tylko o polityczne samostanowienie senatu i optymatów.

REFERENCES:

• Appel H., Kontrowersje wokół senatus consultum ultimum. Studium z dziejów późnej republiki rzymskiej, Toruń 2013.
• Bleicken J., Senatsgericht und Keisergericht. Eine Studiezur Entwiklung des Prozessrechtesimfruhen Prinzipat, Gottingen 1962.
• Chmiel A., Proces katylinarczyków jako przykład rzymskiego „procesu politycznego”, [in:] Prawo karne i polityka w państwie rzymskim, eds. K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek, Lublin 2015.
• Da Costa Sanchez S.M., O senatus consultum ultimum uma retórica da exceçã, Rio de Janeiro 2010.
• Dębiński A., Misztal-Konecka J., Wójcik M., Prawo rzymskie publiczne, Warsaw 2010. Garofalo L., Studisullasacertà, Padova 2005.
• Kowalski H., Prawne i filozoficzne aspekty kary śmierci w procesie Katylinarczyków, [in:] Kara śmierci w starożytnym Rzymie, eds. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996.
• Kowalski H., Religia i polityka w zamachach stanu w Rzymie w okresie republiki, [in:] Zamach stanu w dawnych społecznościach, eds. A. Sołtysiak, J. Olko, Warsaw 2004.
• Litewski W., Historia źródeł prawa rzymskiego, Kraków 1989.
• Łoposzko T., Niewolnicy wobec sprzysiężenia Katyliny, “Annales UMCS, sectio F: Historia” 1985, No. 40.
• Marek Tulisz Cyceron, Mowy, eds. S. Kołodziejczyk, J. Mrukówna, D. Turkowska, Kęty 1998.
• Mitchell Th.N., Cicero and the Senatus “consultum ultimum”, “Zeitschriftfür Alte Geschichte” 1971, vol. 71.
• Nohl H., Bednarski S., Cycero. Cztery mowy przeciwko Katylinie, Kraków 1922.
• Plaumann G., Das sogenannteSenatus consultum ultimum, die Quasidiktatur der späterenrömischen Republik, https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/klio1913-1325/html.
• Pókecz Kovács A., Eeconomic crisis and senatus consultum ultimum (48 AND 47 BC), “Fundamina” 2014, No. 20 (2).
• Rogosz N., Stanowisko senatu wobec rywalizacji Pompejusza z Cezarem (1 XII 50 r. - 11 I 49 r. p.n.e.), [in:] Rzym antyczny: polityka i pieniądz, vol. 2, ed. A. Kunisz, Katowice 1997.
• Scevola R., Senatus consultum ultimum Orientamenti interpretativi e questioni aperte, dav-medien.de.
• Scullard H.H., From the Gracchi to Nero. A history of Rome from 133 b.c. to a.d. 68, 2011.
• Shump S., The Senatus Consultum Ultimum and its Relation to Late Republican History, 2011, http://soundideas.pugetsound.edu/summer_research.
• Sitek B., Senatus consultum ultimum. Ochrona interesu państwa w sytuacji wewnętrznego zagrożenia na przykładzie procesu Katyliny, “Teka Kom. Praw. - OL PAN” 2018, vol. XI, No. 1.
• Zabłocki J., Tarwacka A., Publiczne prawo rzymskie, Warsaw 2011.