Działalność orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego a wtórna niekonstytucyjność prawa

Judicial Activity of the Constitutional Tribunal and the Secondary Unconstitutionality of Law

In this article, on the one hand the subject of consideration will be the reasons of coming into being the secondary unconstitutionality as a consequence of entry into force a judgment of the Constitutional Tribunal. In the abovementioned context, we should first take into account the principle of accusatorial procedure, which may lead to merely piecemeal elimination of unconstitutionality. In turn, it may effect coming into being more negative consequences than being into force unconstitutional provision. Secondly, it seems that the type of judgment of the Constitutional Tribunal, which is the basis for classifying the norm as secondary unconstitutional, is of considerable importance. On the other hand, possibilities of prevention the secondary unconstitutionality by the Tribunal will be analysed. The question is, whether the Tribunal is able to mitigate the consequences of the principle of accusatorial procedure, particularly whether it is able to modify the scope of the challenged provisions. Regardless of this, judiciary instruments, which enable to form the consequences of the judgment of the Constitutional Tribunal flexibly, seem to be more effective as measures to prevent secondary unconstitutionality. It is worth noting that some of this measures taken by the Tribunal are questioned in the literature.

Działalność orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego a wtórna niekonstytucyjność prawa

W niniejszym artykule przedmiotem rozważań będą z jednej strony przyczyny powstawania wtórnej konstytucyjności w wyniku wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W kontekście tego zagadnienia należy wziąć, po pierwsze, pod uwagę zasadę skargowości, która może prowadzić do jedynie fragmentarycznego eliminowania niekonstytucyjności, a to z kolei do powstania bardziej negatywnych konsekwencji niż obowiązywanie niekonstytucyjnej normy. Po drugie, wydaje się, że niebagatelne znaczenie ma rodzaj orzeczenia TK, który stanowi podstawę do klasyfikowania normy jako wtórnie niekonstytucyjnej. Z drugiej strony analizowane będą możliwości zapobiegania tego stanu przez Trybunał. Powstaje pytanie, czy Trybunał może łagodzić skutki zasady skargowości, tzn. czy może modyfikować zakres zaskarżonych przepisów. Niezależnie od tego większym potencjałem jako środki zapobiegające wtórnej niekonstytucyjności charakteryzują się instrumenty umożliwiające uelastycznianie skutków stwierdzenia niekonstytucyjności. Warto zaznaczyć, że część z podejmowanych przez Trybunał zabiegów jest kwestionowana w literaturze.

REFERENCES:

Literature:

• Banaszak B., Bernaczyk M., Aktywizm sędziowski we współczesnym państwie demokratycznym, Warszawa 2012.
• Bator A., Kozak A., Wykładnia prawa w zgodzie z Konstytucją, [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
• Czarny P., Trybunał Konstytucyjny a wykładnia ustaw w zgodzie z Konstytucją, [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999.
• Florczak-Wątor M., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006.
• Grabowski A., Naleziński B., Kłopoty z obowiązywaniem. Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.
• Jaśkowski K., Kompetencji nie można domniemywać, „Rzeczpospolita” z 2–3 października 2004 r.
• Jaworski J., Wyroki aplikacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2014, nr 3.
• Józefowicz A., Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo”1999, nr 11.
• Kos K., O pojęciu wtórnej niekonstytucyjności prawa, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 2.
• Królikowski J., Prokop A.V., Wyrok o braku niekonstytucyjności jako trzeci rodzaj roz strzygnięcia w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, „Studia Prawnicze” 2009, nr 4.
• Kuczma P., Konstytucjonalizacja funkcji sygnalizacyjnej Trybunału Konstytucyjnego, [w:]Aktualne problemy reform konstytucyjnych, red. S. Bożyk, Białystok 2013.
• Kustra A., Jeszcze raz w sprawie kontroli konstytucyjności całej ustawy – odpowiedź na polemikę Piotra Radziewicza, „Przegląd Sejmowy” 2013, nr 2.
• Kustra A., Kontrola konstytucyjności całej ustawy, „Przegląd Sejmowy”2012, nr 2.
• Kustra A., Wznowienie postępowania w następstwie stwierdzenia pominięcia ustawodawczego, [w:] Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sferze stosowania prawa, red. M. Bernatt, J. Królikowski, M. Ziółkowski, Warszawa 2013.
• Kustra A., Zasada związania granicami wniosku w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy”2010, nr 3.
• Łętowska E., Królikowski J., Łyszkowska A., Sokólska-Warchoł J., Zasada skargowości – wątpliwości i uwarunkowania na tle acquis constitutionnel, [w:] Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego: ewolucja funkcji i zadań Trybunału Konstytucyjnego – założenia a ich praktyczna realizacja, red. K. Budziło, Warszawa 2010.
• Płowiec W., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z terminem utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnej regulacji, Poznań 2017.
• Radziewicz P., Czy Trybunał Konstytucyjny może uchylić całą ustawę – polemika z artykułem Aleksandry Kustry „Kontrola konstytucyjności całej ustawy”, „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 3.
• Radziewicz P., Kontrola konstytucyjności zaniechań ustawodawczych przez Trybunał Konstytucyjny, „Państwo i Prawo” 2013, nr 9.
• Radziewicz P., Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu prawnego jako skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 3.
• Sarnecki P., Nowa ustawa o Trybunale Konstytucyjnym, „Przegląd Sejmowy”1998, nr 1.
• Sulikowski A., Postanowienia sygnalizacyjne Trybunału Konstytucyjnego. Założenia instytucjonalne, praktyka, wykonywanie, [w:] Wykonywanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w praktyce konstytucyjnej organów państwa, red. K. Działocha, S. Jarosz-Żukowska, Warszawa 2013.
• Syryt A., Kontrola trybu uchwalenia ustawy przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2014.
• Tuleja P., Przywrócenie mocy obowiązującej, czyli tzw. odżycie przepisów prawa, [w:] Prawa Człowieka – Społeczeństwo Obywatelskie – Państwo Demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, red. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
• Tuleja P., Wyroki interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, Poznań 2016.
• Wiącek M., Pytanie prawne sądu do Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2011.
• Wojtyczek K., Sądownictwo konstytucyjne w Polsce. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2012.
• Wróbel A., „Odroczenie” przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisu niezgodnego z Konstytucją. Zagadnienia wybrane, [w:] Ratio est anima legis. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Trzcińskiego, red. J. Góral, R. Hauser, J. Repel, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2007.
• Zubik M., Wiącek M., Kompetencje sądu konstytucyjnego a granice swobody orzekania przez sędziów Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 4.