Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w państwie federalnym na przykładzie Republiki Austrii w wymiarze konstytucyjnoprawnym

Independence of territorial self-government units in a federal state  on the example of the Republic of Austria in the constitutional dimension

The assessment of the degree of independence of local self-government units is one of the basic parameters defining the state from the point of view of the territorial system. In federal states such as Austria, the ambitions of federal entities in the field of imperium may cause limitation of independence of local self-government units, which underlines the importance of constitutional guarantees. The constitution of the considered federation establishes the principle of independence, however, when establishing its limits, it clearly indicates that independence is determined not only by (fairly extensive and meticulous) federal regulations, but also, and perhaps even above all, by regulations of federal entities. Thus, the Austrian Federal Constitutional Law does not prejudge the subject matter of this principle and thus the final picture of the decentralization of this state, considered through the prism of local self-government.

Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w państwie federalnym na przykładzie Republiki Austrii w wymiarze konstytucyjnoprawnym

Ocena stopnia samodzielności jednostek samorządu terytorialnego jest jednym z podstawowych parametrów definiujących państwo z punktu widzenia ustroju terytorialnego. W państwach federalnych, takich jak Austria, ambicje podmiotów federacji w zakresie imperium, mogą powodować ograniczanie samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, co uwypukla znaczenie gwarancji konstytucyjnych. Konstytucja rozpatrywanej federacji ustanawia zasadę samodzielności, jednak ustanawiając jej granice, wyraźnie zaznacza, że samodzielność jest określona nie tylko (dość obszernymi i drobiazgowymi) przepisami federalnymi, ale również, a może nawet przede wszystkim, przepisami krajów związkowych. Konstytucja austriacka nie przesądza więc wyczerpująco o zakresie przedmiotowym tej zasady i tym samym finalnym obrazie decentralizacji tego państwa, rozpatrywanym przez pryzmat samorządu terytorialnego.

REFERENCES:

Literature:

• Błaś A., Problem samodzielności działania organów administracji publicznej i samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, [w:] Problemy prawne w działalności samorządu terytorialnego, red. S. Dolata, Opole 2002.
• Doliwa A., Osobowość prawna jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2012.
• Fallend F., Mühlböck A., Wolfgruber E., Die österreichische Gemeinde Fundament oder „Restgröße“ im Mehrebenensystem von Kommunen, Ländern, Bund und Europäischer Union? „Forum Politische Bildung (Hg.): Regionalismus, Föderalismus, Supranationalismus”, Wiedeń–Innsbruck 2001.
• Gamper A., The Third Tier in Austria: Legal Profiles and Trends of Local Government, „Croatian Public Administration” 2008, nr 8(1).
• Hink R., Demokratie und Staatsform, „Rechts und Finanzierungspraxis der Gemeinden” 2003, nr 5.
• Hofstätter Ch., Ochrona prawna gminy przed środkami nadzoru, [w:] Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym w Polsce i Austrii, red. A. Wierzbica, Warszawa 2019.
• Izdebski H., Rola standardów Rady Europy w dziedzinie organizacji i działania administracji publicznej, [w:] Polska i Rada Europy. 1999–2005, red. H. Machińska, Warszawa 2005.
• Jagoda J., Prawne przesłanki samodzielności samorządu terytorialnego, [w]: Administracja publiczna pod rządami prawa: księga pamiątkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. zw. dra hab. Adama Błasia, red. J. Korczak, Wrocław 2016.
• Jagoda J., Sądowa ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2011.
• Kochnowski R., Polok P., Samorząd terytorialny w Austrii, [w:] Samorząd terytorialny w wybranych państwach europejskich, red. A.K. Piasecki, Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis Studia Politologica nr 72, Kraków 2010.
• Krawczyk R.P., Samodzielność w praktyce działania samorządu terytorialnego oraz w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Aktualne problemy samorządu terytorialnego po 25 latach jego istnienia, red. R.P. Krawczyk, A. Borowicz, Łódź 2016.
• Lipowicz I., Samodzielność samorządu terytorialnego w świetle Konstytucji, „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 4(81).
• Lisowski P., Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego (kluczowe aspekty terminologiczno-pojęciowe i konstrukcyjne), [w:] Prawne problemy samorządu terytorialnego z perspektywy 25-lecia jego funkcjonowania, red. B. Jaworska-Dębska, R. Budzisz, Warszawa 2016.
• Machelski Z., Struktury terytorialne państwa, Warszawa 2015.
• Marchaj R., Zasada samodzielności, a prawo do prowadzenia współpracy przez jednostki samorządu terytorialnego, [w:] Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego, red. B. Dolnicki, Warszawa 2012.
• Mączyński M., Samodzielność a samorządność, [w:] Nadzór nad samorządem a granice jego samodzielności, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2011.
• Mirska A., Demokracja lokalna w Austrii, [w:] Demokracja lokalna w państwach Europy, red. I. Bokszczanin, A. Mirska, Warszawa 2014.
• Naleziński B., O konstytucyjnych źródłach prawa w Republice Austrii uwag kilka, [w:] Ustroje: tradycje i porównania: księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marianowi Grzybowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Mikuli Piotr, A. Kulig, J. Karp, G. Kuca, Warszawa 2015.
• Rajcy L., Modele samorządu terytorialnego, [w:] Samorząd terytorialny w Europie Zachodniej, red. L. Rajca, Warszawa 2010.
• Salachna J.M., Prawne gwarancje samodzielnego decydowania przez jednostki samorządu terytorialnego, [w:] Finanse publiczne i prawo finansowe – realia i perspektywy zmian. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Eugeniuszowi Ruśkowskiemu, red. L. Etel, M. Tyniewicki, Białystok 2012.
• Sarnecki P., Uwagi do art. 16, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
• Słobodzian B., System samorządu terytorialnego w Republice Austrii, [w:] Samorząd terytorialny w Europie Zachodniej, Warszawa 2010.
• Stolz A., Instrumenty nadzoru nad gminami w Austrii, [w:] Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym w Polsce i Austrii, red. A. Wierzbica, Warszawa 2019. Szewc T., Dostosowanie prawa polskiego do zasad Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, Bydgoszcz–Katowice 2006.
• Wieser, B. Organy nadzoru nad gminami w Austrii, [w:] Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym w Polsce i Austrii, red. A. Wierzbica, Warszawa 2019.
• Zaleśny J., Samodzielność finansowa gmin – założenia i rezultaty, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2015, nr 5(27).
• Zenuni B., Podstawy prawne, cele i funkcje nadzoru, [w:] Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym w Polsce i Austrii, red. A. Wierzbica, Warszawa 2019.