Instytucja Pełnomocnego Rzecznika ds. Praw Człowieka w Turkmenistanie – wymiar normatywny i praktyka

Institution of the Commissioner for Human Rights in Turkmenistan – normative dimension and practice

The article presents the institution of the Commissioner for Human Rights in Turkmenistan, also officially referred to as the Ombudsman of Turkmenistan. The institution of Ombudsman was established in the Constitution of Turkmenistan in a new editing of 14 September 2016, and detailed regulations were included in the Law of 23 November 2016 “On Ombudsman”. Statutory regulations concerning the Ombudsman generally meet the standards of similar acts being in force in democratic countries. However, in the reality of the authoritarian system of Turkmenistan, where fundamental human rights are violated, the new institution is not able to perform the functions for which it was established. The evidence is the Ombudsman’s first report for 2017, which clearly lacks cases relating to human rights of the first generation. As a matter of fact, until democratic changes take place in Turkmenistan, as well as change in the policy of the state authorities in their approach to the protection of individual rights and freedoms, the institution of the Ombudsman will remain a facade institution.

Instytucja Pełnomocnego Rzecznika ds. Praw Człowieka w Turkmenistanie – wymiar normatywny i praktyka

Artykuł stanowi prezentację instytucji Pełnomocnego Rzecznika ds. Praw Człowieka w Turkmenistanie, określanego też oficjalnie Ombudsmanem Turkmenistanu. Instytucję Rzecznika ustanowiła Konstytucja Turkmenistanu w nowej redakcji z 14 września 2016 r., zaś szczegółowe unormowania zostały zawarte w ustawie o Ombudsmanie z 23 listopada tegoż samego roku. Regulacje ustawowe dotyczące Rzecznika spełniają na ogół standardy funkcjonujące w podobnych aktach obowiązujących w państwach demokratycznych. Jednak w realiach funkcjonującego w Turkmenistanie systemu autorytarnego, gdzie łamane są podstawowe prawa człowieka, nowa instytucja nie jest w stanie w praktyce spełniać funkcji do jakich została powołana. Świadczy o tym pierwszy raport Rzecznika za 2017 r., w którym wyraźnie brakuje spraw odnoszących się do praw człowieka pierwszej generacji. Właściwie dopóki w Turkmenistanie nie dojdzie do demokratycznych przemian i zmiany polityki władz państwowych w podejściu do ochrony praw i wolności jednostki, instytucja Rzecznika pozostanie organem fasadowym.

REFERENCES:

Literature:

• Байрамова Н., Ау, омбудсмен! Семь месяцев в режиме безмолвия «Хроника Туркменистана» oт 14 ноября 2017 года, https://www.hronikatm.com/2017/11/au-ombudsmen-sem-mesyatsev-v-rezhime-bezmolviya (28.12.2018).
• Bodio T., Mołdawa T., Konstytucje państw Azji Centralnej: tradycje i współczesność, Warszawa 2007.
• Bohr A., Turkmenistan: Power, Politics and Petro-Authoritarianism, London 2016, https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/publications/research/2016-03-08-turkmenistan-bohr-summary.pdf (29.12.2018).
• Domańska A., Pozycja ustrojowo-prawna Rzecznika Praw Obywatelskich, Łódź 2012.
• Domańska A., Rzecznik Praw Obywatelskich, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. D. Górecki, Warszawa 2015.
• EurasiaNet, Туркмения: Насколько глубок экономический кризис?, https://inosmi.ru/politic/20180111/241163225.html (11.12.2018).
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne: zarys wykładu, wyd. 2, Warszawa 2015.
• Горак C., «Великое возрождение»: продолжение идеологической традиции Туркменистана, http://www.politex.info/content/view/600/30 (29.12.2018).
• Грозин A., Элиты Туркменистана и центральноазиатские кланы: общее, особенное и трудности модернизации, http://www.perspektivy.info/table/elity_turkmenistana_i_centralnoaziatskije_klany_obshheje_osobennoje_i_trudnosti_modernizacii_2010-12-21.htm (29.12.2018).
• Хаитов M., Источники международного гуманитарного права (опыт государств Центральной Азии), „Белорусский журнал международного права и международных отношений” 2001, № 1, http://evolutio.info/content/view/406/235 (10.12.2018).
• Хаитов M., Конституционная реформа в Туркменистане – качественно новый этап в развитии общества и государства, http://www.turkmenistan.gov.tm/?id=10658 (28.12.2018).
• Ходжаев T.O., Омбудсмен Туркменистана, https://www.vestniktm.com/c146-669152.html (15.12.2018).
• Имамкyлиeвa И., Совершенствуется национальная система защиты прав человека, http://www.turkmenistan.gov.tm/?id=10251 (11.12.2018).
• Leszczenko L., Instytucja ombudsmana w krajach Wspólnoty Niepodległych Państw, [w:] Prawa człowieka w systemie prawa krajowego, red. A. Florczak, B. Bolechow, Toruń 2006.
• Leszczenko L., Instytucja ombudsmana w państwach poradzieckich: geneza – status prawny – rozwój, Warszawa 2011.
• Malinowska I., Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie ochrony praw i wolności w Polsce, Warszawa 2007. Patyra S., Rzecznik Praw Obywatelskich, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2010.
• Проклов И., Современный политический процесс в Туркменистане, „Центральная Азия и Кавказ” 2008, № 2, s. 172–180, http://cyberleninka.ru/article/n/sovremennyypoliticheskiy-protsess-v-turkmenistane (29.12.2016).
• Российское агентство международной информации «РИА Новости», Президент: Туркмении нужен омбудсмен против произвола чиновников, https://ria.ru/20150116/1042802050.html (12.12.2018).
• Сапармурадов Н., Об особенностях «туркменской модели демократии», http://www.ca-c.org/journal/cac-08–2000/26.saparov.shtml (28.12.2018).
• Szukalski J., Wybrane problemy naruszeń konstytucji w państwach Azji Centralnej, [w:] Państwo i jego instytucje. Konstytucja – sądownictwo – samorząd terytorialny, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018.
• Świątkiewicz J., Rzecznik Praw Obywatelskich w polskim systemie prawnym, Warszawa 2001.
• Улунян A., Туркменистан после Ниязова: Власть бюрократии вместо несостоявшегося диктата «силовиков»?, http://www.fergananews.com/articles/5524 (29.12.2018).
• Witkowski Z., Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka, [w:] Prawo konstytucyjne, wyd. 14, red. Z. Witkowski, Toruń 2013.