Znaczenie doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA – między stabilnością orzecznictwa a instrumentalizmem

The importance of the stare decisis doctrine for judicial control of the constitutionality of US law – between the stability of jurisprudence and instrumentalism

All American courts have a right to examine the conformity of legal acts with the Constitution as the basis for issuing a decision, creating a diffused system of judicial review. Court precedents and the stare decisis doctrine become the stabilizing factor of jurisprudence. However, it is not easy to make an unequivocal assessment of the role of the stare decisis doctrine for judicial review due to a number of factors that affect its significance. They include the formal lack of absolute nature of the court decisions, or the fact that the Federal US Supreme Court is not bound by its own rulings. The latter fact seems particularly important in the assessment of the subject matter in the context of considerable judicial activism and the way the judges are nominated and approved for, in principle, lifetime positions. In this publication, all the above-mentioned factors have been analyzed in order to assess the significance of the stare decisis doctrine for judicial review in the US as accurately as possible.

Znaczenie doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA – między stabilnością orzecznictwa a instrumentalizmem

Uprawnienie do badania zgodności aktów prawnych z konstytucją, stanowiących podstawę wydania rozstrzygnięcia, przysługuje wszystkim sądom amerykańskim, tworząc rozproszony system kontroli konstytucyjności. Czynnikiem stabilizującym orzecznictwo stają się precedensy sądowe oraz doktryna stare decisis. Jednakże niełatwo dokonać jednoznacznej oceny roli doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA (judicial review) z uwagi na szereg czynników, które wpływają na jej znaczenie. Można do nich zaliczyć formalny brak bezwzględnego charakteru rozstrzygnięć sądowych, czy też brak związania Federalnego Sądu Najwyższego USA własnymi orzeczeniami. Ten ostatni wydaje się szczególnie istotny w przedmiotowej ocenie w kontekście znacznego aktywizmu sędziowskiego oraz sposobu nominowania i zatwierdzania sędziów na, co do zasady, dożywotnich stanowiskach. W niniejszej publikacji analizie poddane zostały wszystkie wyżej wymienione czynniki w celu dokonania możliwie rzetelnej oceny znaczenia doktryny stare decisis dla sądowej kontroli konstytucyjności prawa USA.

REFERENCES:

Literature:

• Brewer-Carías A.R., Judicial review in comparative law, Cambridge 1989.
• Bryk A., Orzecznictwo Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych jako autonomiczne źródło tworzenia norm konstytucyjnych, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV, nr 3.
• Burton S.J., The conflict between stare decisis and overruling in constitutional adjudication, “Cardozo Law Review” 2014, t. 35.
• Collins C.W., The Fourteenth Amendment and the States, Boston 1974.
• Constitutional Stare Decisis, “Harvard Law Review” 1990, t. 103, nr 6.
• Fallon, Jr.R.H., Stare Decisis and the Constitution: An Essay on Constitutional Methodology, “New York University Law Review” 2001, t. 76, nr 2.
• Farber D.A., The Rule of Law and the Law od Precedents, “Minnesota Law Review” 2000, t. 90.
• Garlicki L., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryk: konstytucja – polityka – prawa obywatelskie, Wrocław 1982.
• Kozel R.J., Stare Decisis as Judicial Doctrine, “Washington and Lee Law Review” 2010, t. 67.
• Kubas S., Judicial review – geneza i rozwój, [w:] Konstytucja i sądowe gwarancje jej ochrony. Księga jubileuszowa Profesora Pawła Sarneckiego, red. K. Świerk-Bożek, Kraków 2004.
• Ludwikowska A.M., Ludwikowski R.R., Sądy w Stanach Zjednoczonych. Struktura i Jurysdykcja, Toruń 2008.
• Maltese J.A., The selling of Supreme Court nominees, Baltimore; London 1995.
• Mikuli P., Zdekoncentrowana sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Stany Zjednoczone i państwa europejskie, Kraków 2007.