O potrzebie refleksji w sprawie praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych. Część II 3

On the need to reflect on the issue of electoral rights for incapacitated persons. Part II

The problem of limiting the political rights of people with intellectual disabilities under Polish law has been a matter of interest for the Ombudsman for a long time, consistently postulating legislative work aimed at eliminating the institution of legal incapacitation from the Polish legal order, and it is reflected in the jurisdiction of the Constitutional Court and in the activity of the social organisations. The article indicates the need postulated in the doctrine of the constitutional law to replace the Polish model of substitute decision by instruments of supported decision-making by people affected by intellectual disability and the need to have the ability to use the political rights by an individual assessed thoroughly each time by an impartial body, including the fundamental right to elect his/her representatives, while applying some measures restricting the individual’s discretionary power under civil law.

O potrzebie refleksji w sprawie praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych. Część II

Problem ograniczania praw politycznych osób niepełnosprawnych intelektualnie na gruncie polskiego prawa stanowi od dłuższego czasu przedmiot zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich, konsekwentnie postulującego podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do wyeliminowania z polskiego porządku prawnego instytucji ubezwłasnowolnienia, znajduje również odzwierciedlenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz działalności organizacji społecznych. W artykule wskazano na podnoszoną w doktrynie prawa konstytucyjnego potrzebę zastąpienia polskiego modelu decyzji zastępczej instrumentami wspieranego podejmowania decyzji przez osoby dotknięte niepełnosprawnością intelektualną oraz na konieczność dokonywania przez bezstronny organ każdorazowej, wnikliwej oceny zdolności korzystania przez jednostkę z praw politycznych, w tym fundamentalnego prawa do wyłaniania przedstawicieli, podczas stosowania środków ograniczających swobodę decyzyjną jednostki na gruncie prawa cywilnego.

REFERENCES:

Literature:

• Chruściak R., Ubezwłasnowolnienie jako przesłanka pozbawienia praw wyborczych – aspekty konstytucyjne, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. D. Pudzianowska, Warszawa 2014.
• Dąbrowski M., Ubezwłasnowolnienie częściowe a prawo wyborcze w świetle standardów europejskich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 2–3.
• Domańska A., Działania Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz ochrony czynnego prawa wyborczego, „Studia Wyborcze” 2014, t. 18.
• Firkowska-Mankiewicz A., Szeroczyńska M., Praktyka ubezwłasnowolniania osób z niepełnosprawnością intelektualną w polskich sądach. Raport z badań, „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo” 2005.
• Frydrych–Depka A., „Prawnoczłowiecze” spojrzenie na czynne prawo wyborcze, „Studia Wyborcze” 2016, t. 21.
• Jeśli nie ubezwłasnowolnienie, to co? Prawne formy wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną, red. K. Kędziora, Warszawa 2012.
• Kamiński J., Sytuacja osób niepełnosprawnych intelektualnie w postępowaniu z jednostkami organizacyjnymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – raport z badań, Warszawa 2005.
• Kleniewska I., Postępowanie w sprawie o ubezwłasnowolnienie w praktyce sądowej, [w:] Prawo w działaniu, red. E. Holewińska-Łapińska, Warszawa 2006.
• Kurowski K., Prawa wyborcze osób niepełnosprawnych. Zagadnienia teorii i praktyki,„Studia wyborcze” 2011, nr 11. Skrzydło W., Prawa wyborcze obywateli, [w:] Wolności i prawa polityczne, red. W. Skrzydło, Kraków 2002.
• Sokala A., Niektóre kwestie prawa wyborczego do rad gmin. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Sejmowy” 1995, nr 3.
• Sokala A., Prawa wyborcze osób ubezwłasnowolnionych, „Gazeta Prawna” 1995, z. 4.
• Społeczny Raport Alternatywny z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami w Polsce, red. J. Zadrożny, Warszawa 2015.
• Taraszkiewicz M., Buczkowski Ł., O potrzebie refleksji w sprawie praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych. Część I, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2019, nr 2.
• Tomaszewska M., Charakter prawny decyzji o ubezwłasnowolnienie w sądowym stosowaniu prawa, Toruń 2008.
• Uziębło P., Cenzusy wyborcze w XXI wieku – potrzeba nowego podejścia?, Centrum Studiów Wyborczych, Toruń 2014.
• Zima-Parjaszewska M., Ubezwłasnowolnienie w świetle Konstytucji RP oraz Konwencji o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami (ekspertyza), Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Warszawa 2010.