Belgia jako laboratorium federalizmu bipolarnego

Belgium as a Laboratory of Bipolar Federalism

Having moved away from unitarism, Belgium is described as a federal state of communities and regions. A large number of interpreters of the Belgian Constitution believe that federalism is an essential element of its constitutional identity. However, a more detailed analysis is needed to interpret the political system of this state. The breakdown of the unity of the political community at the national level as well as the doubt about the existence of a political nation are of crucial importance. A striking identity and growing separateness of the two linguistic groups, Flemish and Walloon, are decisive factors behind the originality of the political system of modern Belgium. In the article, I point out that the distinctive feature of the Belgian federalism involves the bipolarity and domination of the constitutional mechanism based on co-determination and co-operation of the two linguistic groups as the actual subjects of the power in the state. The predominance of this mechanism has significant systemic effects, including the renunciation of reforms to rationalize parliamentarism. The article also shows the importance of the Constitutional Court, hitherto underestimated, in maintaining the Belgian unity.

Belgia po odejściu od unitaryzmu określana jest mianem państwa federalnego wspólnot i regionów. W opinii wielu interpretatorów Konstytucji Belgii federalizm stanowi zasadniczy element jej tożsamości konstytucyjnej. Jednakże, interpretacja ustroju tego państwa wymaga bardziej pogłębionej analizy. Decydujące znaczenie ma skruszenie jedności wspólnoty politycznej w skali kraju i wątpliwość co, do istnienia narodu politycznego. Wyrazista tożsamość i narastająca odrębność dwóch grup językowych: flamandzkiej i walońskiej stanowi decydujący czynnik kształtujący oryginalność ustroju współczesnej Belgii. W artykule wskazuję na to,że specyfika belgijskiego federalizmu polega na bipolarności i dominacji mechanizmu konstytucyjnego polegającego na współdecydowaniu i kooperacji dwóch grup językowych jako rzeczywistych podmiotów władzy w państwie. Dominacja tego mechanizmu wywiera istotne skutki ustrojowe, w tym rezultat w postaci zaniechania reform na rzecz racjonalizowania parlamentaryzmu. W tekście ukazuję także nie doceniane dotąd znaczenie Sądu Konstytucyjnego dla utrzymania jedności Belgii.

REFERENCES:

• Bashkina O., Raymond Carré de Malberg and the interpretation of sovereignty in the Belgian constitution,”Journal of Constitutional History” 2018, t. 1, z. 35.
• Cloots E., Constitutional identity in Belgium. A Thing of Mystery, [w:] Constitutional Identity in a Europe of Multilevel Constitutionalisme, red. Ch. Calliess, G. van der Schyff, Cambridge 2020.
• Delpérée F., La Constitution de 1830 à nos jours, et même au-delà, Bruxelles 2006.
• Delpérée F., Le nouveau Sénat belge, [w:] L’état présent du bicamérisme en Europe, Société de législation comparée, red. P. Lauvaux, J. Massot, „Collection Colloques” t. 32, Paris 2017.
• Heywood A., Politologia, Warszawa 2011.
• Hińcza P., Projekty federalizacji Belgii w pierwszej połowie XX wieku, „Studia Polityczne” 2014, nr 2 (34).
• Łaptos J., Belgia, Warszawa 2010.
• Lauvaux P., Le Roi, „Pouvoirs” 2011, nr 136.
• Meinecke F., Weltbürgertum und Nationalstaat, München 1908.
• Mirkine-Gueztzevitch B., Les constitutions de L’Europe nouvelle, Paris 1930.
• Palermo F., Kossler K., Comparative Federalism, Oxford and Portland, Oregon 2017.
• Popelier P., Subnational constitutionalism in Belgium. A matter of abstained maturity, [w:] The Routlede Handbook of subnational Constitutions and constitutionalism, Routledge 2021.
• Rosoux G., La Cour constitutionnelle de Belgique, „Les nouveaux Cahiers du Conseil constitutionnel” 2013, t. 41, z. 4.
• Ujazdowski K.M., Geneza i tożsamość Konstytucji V Republiki Francuskiej, Kraków 2013.
• Uyttendaele M., La Cour constitutionnelle, Anthemis 2021.
• Uyttendaele M., Les instiututions de la Belgique, Bruksela 2014.
• Xhardez C., Counet M., Randour F., Niessen C., 50 ans de federalisation de L’Etat Belge, ABSP, 2021.