O kwalifikowanej większości głosów wyższej niż wymagana dla zmiany Konstytucji

Qualified Majority of Votes Higher Than the Majority Required for Amending the Constitution

The 1997 Constitution of Poland provides for one, three or four instances – depending on the interpretation – for the parliamentary majority of votes higher than that required for amending that Constitution. The aim of this paper is to specify the reasons that might have guided the Constitution-makers in adopting such a gradation, and to analyse those regulations in the light of democratic axiology. Nonetheless the difficulties related to adopting decisions by the parliament result both from legal (procedural and material) and non-legal factors, majority of votes remains a basic criterion specifying the level of those difficulties, underlying the role that the minority plays in democracy. In the context of electoral process’ distortions qualified majority may also be seen as ensuring that parliamentary decisions indeed reflect the will of the voters’ majority. In a democratic state there are, however, such values that cannot be eliminated even by the highest majorities.

Konstytucja RP z 1997 r. przewiduje – zależnie od interpretacji – jeden, trzy lub cztery przypadki wyższych większości głosów w parlamencie niż te właściwe dla jej zmiany. Celem artykułu jest określenie racji, jakie mogły stać za przyjęciem takiej gradacji wymogów większościowych, oraz ich ocena w kontekście aksjologii demokracji. Mając świadomość, że poziom trudności związanych z podejmowaniem przez parlament decyzji wynika z uwarunkowań zarówno prawnych – proceduralnych i materialnych – jak i pozaprawnych, przekonuję, że precyzyjne matematyczne hierarchizacje w tym zakresie są niemożliwe lub nieprzekonujące. Większość głosów pozostaje jednak podstawowym kryterium określającym poziom trudności tych decyzji, podkreślając rolę, jaką w przetrwaniu demokracji odgrywają mniejszości. W kontekście zniekształceń procesu wyborczego, wpływających na reprezentatywność parlamentu, wymóg większości kwalifikowanej może być także traktowany jako zapewniający, że przyjmowane nią decyzje rzeczywiście odzwierciedlają wolę większości wyborców, oraz wzmacniający ich prawomocność. W państwie demokratycznym istnieją jednak takie wartości, które nie mogą być uchylone nawet przez najwyższe większości.

REFERENCES:

• Chruściak R., Prace konstytucyjne w latach 1997–2007, Warszawa 2009.
• Chruściak R., Prace konstytucyjne w latach 2008–2011, Warszawa 2013.
• Ciszewski W., Czy demokracja to rządy większości wyłonionej w wyborach?, „AVANT” 2018, vol. IX, nr 1.
• Grabowski R., Zróżnicowanie trybu zmiany jako kryterium klasyfikacyjne konstytucji współczesnych państw europejskich, Rzeszów 2013.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
• Konstytucja RP, t. II, Art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
• Kołakowski L., Mini-wykłady o maxi-sprawach, Kraków 2006.
• Prawo konstytucyjne RP, red. P. Sarnecki, Warszawa 2014.
• Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1998.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2008.
• Zubik M., Prawo konstytucyjne współczesnej Polski, Warszawa 2020.