Instrumentalne podejście do Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. – „walka o konstytucję” jako polityczny kamuflaż w sporach aksjologicznych w Polsce (2015–2021)

Instrumental Approach to the Constitution of 2 April 1997 – the “Fight for the Constitution” as Political Camouflage in Axiological Disputes in Poland (2015–2021)

From the perspective of an external observer, the Polish dispute over the 1997 Constitution concerns the question of compliance with the applicable constitutional norms and more generally, the rule of law. However, looking at this dispute through the prism of axiology, it is possible to put forward the thesis that both sides of the political conflict (the government and its opposition) instrumentalised the ‘fight for the constitution’, treating it as one of the tools for achieving political goals. Those taking part in it pursued opposing political values, while the constitution itself, the rule of law and the hierarchy of legal acts were treated instrumentally. The aim of the article is to explain the sources of conflicting attitudes towards the 1997 Basic Law. The applied theoretical basis of the article and the reference point for the analysis of the conflict is the circular model of political values.

Patrząc z perspektywy obserwatora zewnętrznego, polski spór o ustawę zasadniczą z 1997 r. dotyczy przestrzegania obowiązujących norm konstytucyjnych i bardziej ogólnie, reguły praworządności. Jednak spoglądając na ten konflikt przez pryzmat aksjologii można postawić tezę, że strony konfliktu politycznego (rządzący i opozycja) instrumentalizowały „walkę o konstytucję”, traktując ją jako jedno z narzędzi służących osiąganiu celów politycznych. Uczestnicy tego konfliktu dążyli do realizacji przeciwstawnych wartości politycznych, a ustawa zasadnicza, praworządność i hierarchia aktów prawnych miały charakter drugorzędny. Celem artykułu jest wyjaśnienie źródeł sprzecznych postaw wobec Konstytucji z 1997 r., a zastosowaną podstawą teoretyczną i punktem odniesienia dla analizy tego konfliktu jest kołowy model wartości politycznych.

REFERENCES:

• Całka E., Zasada pierwszeństwa w prawie Unii Europejskiej. Wybrane problemy, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV, nr 1, DOI: 10.17951/sil.2016.25.1.47.
• Dobry czas dla Polski. Program Prawa i Sprawiedliowości 2019, https://pis.org.pl/dokumenty.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – projekt Prawa i Sprawiedliwości, Rozdział IV – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.pis.org.pl.
• Mair P., Mudde C., The Party Family and its Study, „Annual Review of Political Science” 1998, vol. 1.
• Maj P., Axiological Sources of Democratic Transformations of Political Systems into Illiberal Democracies – On the Example of the Republic of Poland (2015–2019), „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2019, nr 6 (52), https://doi.org/10.15804/ppk.2019.06.21.
• Maj P., Lewicowość, centrowość i prawicowość w nauce o polityce, Rzeszów 2018.
• Maj P., Reguły zgodności i konfliktu w macierzy metawartości na przykładzie Wiosny Roberta Biedronia, „Athenaeum” 2020, vol. 66(2).
• Maj P., The circular and linear structure of political values and the three stereotypes about the left, center and right, „Przegląd Politologiczny” 2020 nr 2.
• Polityka od nowa: program Porozumienia Jarosława Gowina, https://pjg.org.pl.
• Protesty #zostajęwUnii w całej Polsce, https://platforma.org/aktualnosci/protesty-zostajewunii-w-calej-polsce.
• Schwartz S. H, Cieciuch J., Vecchione M., Davidov E., Fischer R., Beierlein C., Ramos A., Verkasalo M., Lönnqvist J.-E., Demirutku K., Dirilen-Gumus O., Konty M., Refining the Theory of Basic Individual Values, „Journal of Personality and Social Psychology” 2012, nr 103(4), DOI: 10.1037/a0029393.
• Twoja Polska. Program koalicji Obywatelskiej, https://platforma.org/upload/document/86/attachments/121/KO%20Program.pdf.