Pojęcie odpowiedzialności represyjnej (art. 42 Konstytucji) a prawo łaski Prezydenta RP

The Notion of Repressive Liability (Article 42 of the Constitution) and the Power of Pardon of the President of the Republic of Poland

The aim of this article is to discover in relation to which sanction it is possible to exercise the right of pardon (art. 139 of the Constitution). Basing on the systemic interpretation of the Constitution, the author argues that the power of pardon is the ‘reverse’ of the notion of repressive liability inferred from art. 42 of the Constitution. Consequently, in relation to all repressive sanctions within the meaning of art. 42 of the Constitution it is allowed to grant a pardon. Therefore it is possible to claim that a power of pardon can be applied to, inter alia, disciplinary penalties, lustration penalties, administrative monetary penalties, tax surcharges and penalties imposed on collective entities. Challenges for the doctrine of law – including possible collisions between exercising power of pardon and other constitutional provisions – are indicated.

Celem artykułu jest zbadanie, w stosunku do jakich sankcji można zastosować prawo łaski (art. 139 Konstytucji RP). Bazując na systemowej wykładni Konstytucji RP, autor stawia tezę, że prawo łaski jest „rewersem” pojęcia odpowiedzialności represyjnej wyprowadzanego z art. 42 Konstytucji RP. W konsekwencji w stosunku do wszystkich sankcji o charakterze represyjnym w rozumieniu art. 42 Konstytucji RP można zastosować prawo łaski. Pozwala to na stwierdzenie, że prawo łaski można stosować do m.in. kar dyscyplinarnych, kar lustracyjnych administracyjnych kar pieniężnych, dodatkowych zobowiązań podatkowych i kar orzekanych wobec podmiotów zbiorowych. Zasygnalizowane zostają wyzwania dla nauki prawa, w tym możliwość kolizji stosowania prawa łaski z innymi przepisami konstytucyjnymi.

REFERENCES:

• Boch B., Prawo łaski w prawie polskim. Uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2019, nr 7–8.
• Błaszczyk M., Przed art. 106, [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
• Czarnecki P., Stosowanie kodeksu karnego w postępowaniach dyscyplinarnych, „Państwo i Prawo” 2017, nr 10.
• Czarny P., Komentarz do art. 139, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
• Dziwiński P., Kos K., Zakres przedmiotowy prawa łaski (uwagi o argumentacji TK w sprawie K 9/17), „Państwo i Prawo” 2020, nr 5.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2015.
• Giętkowski R., Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie polskim, Gdańsk 2013.
• Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2016.
• Kaczmarczyk-Kłak K., Prawo łaski a postępowanie w sprawach o wykroczenia, [w:] Węzłowe problemy prawa wykroczeń – czy potrzebna jest reforma?, red. M. Kolendowska- Matejczuk, V. Vachev, Warszawa 2016.
• Karcz-Kaczmarek M., Maciejewski M., Samorządy zawodowe i zakres ich samodzielności w świetle doktryny i orzecznictwa, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015, t. XCV.
• Kmiecik R., Jeszcze raz w sprawie abolicji indywidualnej, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 12.
• Kozłowski K., Prawo łaski Prezydenta RP, Warszawa 2013.
• Patyra S., Sądownictwo dyscyplinarne w kontekście ograniczeń konstytucyjnych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4.
• Piotrowski R., Stosowanie prawa łaski przez Prezydenta RP, „Studia Politologiczne” 2016, t. 42.
• Pracki H., Funkcjonowanie prawa łaski w Polsce i innych krajach europejskich, Warszawa 2003.
• Rogoziński P., Instytucja ułaskawienia w prawie polskim, Warszawa 2009.
• Safjan M., Wprowadzenie, [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. I., red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Sroka T., Realizacja określoności czynu zabronionego z art. 42 ust. 1 konstytucji na gruncie odpowiedzialności dyscyplinarnej, „Forum Prawnicze” 2013, nr 6.
• Stefańska B.J., Zatarcie skazania w formie aktu łaski, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 1.
• Stefański R.A., Ułaskawienie w nowych uregulowaniach, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 9.
• Śliwiński S., Prawo karne, Warszawa 1946.
• Ziobro A., Ułaskawienie a abolicja indywidualna (rozważania prawne w świetle postanowienia Prezydenta RP w sprawie ułaskawienia osoby nieprawomocnie skazanej), „Przegląd Prawa Publicznego” 2017, nr 5.