Piotr Mieszkowski o Senacie Rzeczpospolitej. Kilka uwag na temat XVII-wiecznego polskiego republikanizmu

Piotr Mieszkowski on the Senate of the Commonwealth. Some Remarks on the 17th Century Polish Republicanism

Piotr Mieszkowski is one of the forgotten republican writers of 17th century Poland. His reflections on the political system of the Polish-Lithuanian Commonwealth are the culmination of the debates that took place in the 16th century. In his treatise Polonus Iure Politus, Mieszkowski presents a mature perspective on the proper system of the Polish-Lithuanian state, which merges the Roman republican tradition and the achievements of Polish political philosophy of the Renaissance, its golden age. According to Mieszkowski, the Senate of the Polish-Lithuanian Commonwealth is of particular importance. The author of the article proves that Mieszkowski is one of the representatives of a group of constitutionalists of 17th century Commonwealth who considered the senate the crucial element of the political system, ensuring its durability and stability. The necessary condition for fulfilling this role, however, is the cultivation of republican virtues.

Piotr Mieszkowski jest jednym z zapomnianych dzisiaj polskich pisarzy republikańskich XVII wieku. Jego rozważania nad ustrojem Rzeczypospolitej Obojga Narodów są zwieńczeniem debat, które toczyły się w wieku XVI. W traktacie Polonus Iure Politus Mieszkowski przedstawia dojrzałe spojrzenie na zagadnienie właściwego ustroju państwa polsko-litewskiego. Zdaniem autora jego koncepcja ustrojowa jest połączeniem rzymskiej tradycji republikańskiej oraz dorobku polskiej renesansowej filozofii politycznej okresu złotego wieku. Szczególne znaczenie ma dla niego rola senatu Rzeczpospolitej. Autor artykułu dowodzi, że Mieszkowski jest jednym z przedstawicieli grupy konstytucjonalistów, którzy uważali senat, za newralgiczny element ustroju państwa zapewniający mu trwałość i stabilność. Warunkiem koniecznym realizacji tej roli jest jednak kultywowanie cnót republikańskich.

REFERENCES:

• Augustyn Św., O państwie bożym. Przeciw poganom ksiąg XXII, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1977.
• Goślicki W., O senatorze doskonałym księgi dwie. W których są wyjaśnione obowiązki urzędników oraz szczęśliwe życie obywateli i pomyślność państwa, tłum. T. Bieńskowski, Kraków 2000.
• Górnicki Ł., Pisma, Warszawa 1961.
• Kamiński A.S., Historia Rzeczypospolitej wielu narodów 1505–1795, Lublin 2000.
• Kantorowicz E.H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, tłum. M. Michalski, A. Krawiec, Warszawa 2007.
• Mieszkowski P., Polonus Iure Politus Mores Patrios ad leges conformans, Calissii 1637.
• Modrzewski A.F., O poprawie Rzeczypospolitej księgi czwore, tłum. M. Korolko, Piotrków Trybunalski 2003.
• Orzechowski S., Policya Krolestwa Polskiego na kształt Aristotelesowych Polityk wypisana i na świat dla dobra pospolitego trzema księgami wydana, Poznań 1859.
• Orzechowski S., Wybór pism, Wrocław–Warszawa–Kraków-Gdańsk 1972.
• Pietrzyk-Reeves D., Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Kraków 2012.
• Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, Kraków 1918.
• Wirszubski Ch., Libertas as a Political Idea at Rome during the Late Republic and Early Principate, Cambridge 1968.