W poszukiwaniu modelu ustrojowego kontroli zgodności prawa z Konstytucją w okresie II Rzeczypospolitej

In Search of a Systemic Model for Controlling the Law’s Compliance with the Constitution During the Period of the Second Republic of Polish

Searching a coherent model of the systemic control of the compliance of statutory law with the constitution was an arduous process conducted by theoreticians of law throughout the entire period of forming the system of the Second Polish Republic. The statements which seemed to be correct in the opinion of recognized legal authorities, were not – apart from a few exceptions that overcame the general aversion to such views – adopted by the legislator during the revision of the March constitution. What is more, the control of the constitutionality of the law was not accepted during the work on the April constitution. The reason for that was its ideological conditions, based on the concept of the President’s authoritarian supreme power in terms of state system, which did not allow for appointing a body responsible for examining the compliance of the acts of law with the constitution.

Poszukiwanie spójnego modelu ustrojowego kontroli zgodności prawa stanowionego z konstytucją było żmudnym procesem podejmowanym przez teoretyków prawa w całym okresie kształtowania ustroju II Rzeczypospolitej Polskiej. To, co wydawało się słuszne w poglądach uznanych autorytetów prawniczych nie zostało jednak – poza nielicznymi wyjątkami przebijającymi się przez ogólną niechęć dla takich poglądów – przyjęte przez ustawodawcę w trakcie rewizji konstytucji marcowej. Tym bardziej kontrolna konstytucyjności prawa nie znalazła podatnego gruntu także w trakcie prac nad konstytucją kwietniową. Powodem były jej uwarunkowania ideologiczne, oparte o koncepcję autorytarnej władzy zwierzchniej Prezydenta w obszarze ustroju państwa, która nie dopuszczała możliwości powołania organu badającego zgodność ustaw z konstytucją.

REFERENCES:

• Alberski R., Trybunał Konstytucyjny w polskich systemach politycznych, Wrocław 2010.
• Czarny P., Sądownictwo konstytucyjne w częściach składowych państw federalnych (na wybranych przykładach), „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011, nr 2.
• Czeszejko-Sochacki Z., Trybunał Konstytucyjny PRL, Warszawa 1986.
• Dubanowicz E., Ku stałemu ustrojowi państwa polskiego, Warszawa 1936.
• Estreicher S., Odpowiedź na ankietę konstytucyjną, „Nowe Państwo” 1931, nr 2.
• Estreicher S., Przewodnia myśl konstytucji polskiej w porównaniu do konstytucyj obcych, [w:] Nasza Konstytucja, Kraków 1922.
• Garlicki L., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Zachodniej, Warszawa 1987.
• Gołąb S., Sprzeczność z konstytucją, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1926, nr 1.
• Hauser R., Trzciński J., O formach kontroli konstytucyjności prawa przez sądy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2008, nr 2.
• Jankiewicz A., Trybunał Konstytucyjny w konserwatywnym projekcie konstytucji z 1932 r., [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
• Jaworski W.L., Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921 r., Kraków 1924.
• Jaworski W.L., Myśl o ustroju państwowym, Kraków 1928.
• Jaworski W.L., Projekt konstytucji, Kraków 1928.
• Król M., Zmiany i przekształcenia zwyczajowe Konstytucji, „Rocznik Prawniczy Wileński” 1931, nr 5.
• Makowski J., Materiały do projektu przyszłej konstytucji, „Państwo i Prawo” 1947, nr 11.
• Mączyński A., Sądownictwo konstytucyjne w polskiej myśli prawniczej pierwszej połowy XX wieku, [w:] Państwo prawa, parlamentaryzm, sądownictwo konstytucyjne. Pamięci Profesora Zdzisława Czeszejki-Sochackiego, red. A. Jamroz, Białystok 2012.
• Peretiatkowicz A., Konstytucja Marcowa a Konstytucja Lutowa, „Państwo i Prawo” 1947, nr 11.
• Peretiatkowicz A., Reforma Konstytucji Polskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1928, z. 2.
• Peretiatkowicz A., Reforma Konstytucji Polskiej, Poznań 1929.
• Pietrzak M., Państwo prawne w Konstytucji z 17 marca 1921 r., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1987, t. XXXIX, z. 2.
• Starzyński S., Projekt reformy Konstytucji Polskiej, Lwów 1928.
• Starzewski M., Odpowiedź na ankietę konstytucyjną, „Nowe Państwo” 1932, nr 4.
• Starzewski M., Środki zabezpieczenia prawnego konstytucyjności ustaw, Kraków 1928.
• Wróblewski S., Sądownictwo, [w:] „Nasza Konstytucja”, Kraków 1922.
• Zahorski H., Zasada badania konstytucyjności ustaw przez sądownictwo a Konstytucja z 17 marca 1921 r., „Rocznik Prawniczy Wileński” 1931, nr 5.
• Zwierzchowski E., Geneza oraz organizacja i funkcjonowanie sądowej kontroli konstytucyjności aktów normatywnych w Polsce, „Studia Iuridica Silesiana” 1990, z. 13.