Ekskluzja społeczna a konstytucyjnie uwarunkowana godność człowieka

Social Exclusion and Constitutional Determinants of Human Dignity

The purpose of this study is to refer (relativize) constitutionally determined human dignity to human rights and to demonstrate social exclusion against this background. The scholarly supposition that the category of social exclusion does not have an independent character and that deriving de lege lata the right to protection against social exclusion is premature was given the form of a research hypothesis. Its confirmation or falsification will be done in the shadow of the assumption according to which exclusion should be considered in a two-way fashion: as social exclusion and, separately, as legal exclusion. The introduction of the second category is a relatively new area of research that addresses this subject matter.

Celem niniejszego opracowania jest odniesienie (relatywizowanie) konstytucyjnie warunkowanej godności człowieka do praw człowieka oraz ukazanie na tym tle zjawiska ekskluzji społecznej. Naukowemu przypuszczeniu, wedle którego kategoria ekskluzji społecznej nie ma samoistnego charakteru, a wywodzenie de lege lata prawa do ochrony przed wykluczeniem społecznym jest przedwczesne, nadano formę hipotezy badawczej. Jej konfirmacja bądź falsyfikacja dokona się w cieniu założenia, zgodnie z którym ekskluzja winna być rozpatrywana dwuwymiarowo: jako ekskluzja społeczna oraz – odrębnie – jako ekskluzja prawna. Wprowadzenie drugiej ze wskazanych kategorii jest stosunkowo nowym obszarem prowadzonych badań poświęconych tytułowej problematyce.

REFERENCES:

• Breczko A., Filozoficzne i normatywne aspekty godności człowieka, [w:] Prawa jednostki w demokratycznym państwie prawa, red. A. Jamróz, L. Jamróz, Białystok 2016.
• Cała-Wacinkiewicz E., Bezdomność na tle zasady niepodzielności praw człowieka, „TEKA Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2021, vol. XIV-1.
• Complak K., O prawidłowe pojmowanej godności osoby ludzkiej w porządku RP, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Complak K., Uwagi o godności człowieka oraz jej ochrona w świetle nowej Konstytucji, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 5(28).
• Rymarz F., Zasada ochrony przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sądowy” 2003, nr 6.
• Granat M., Godność wobec praw człowieka w nieliberalnym konstytucjonalizmie, „Przegląd Konstytucyjny” 2020, nr 4.
• Grotowska-Leder J., Ekskluzja społeczna – aspekty teoretyczne i metodologiczne, [w:] Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, red. J. Grotowska- Leder, K. Faliszek, Toruń 2005.
• Jabłoński M., Rozważania na temat znaczenia pojęcia godności człowieka w polskim porządku konstytucyjnym, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Kozłowski R., Etyka solidarności jako wyraz godności w prawach człowieka, [w:] Prawa człowieka i ludzkie bezpieczeństwo. Osiągniecia i wyzwania. W 70. Rocznice ogłoszenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, red. D. Bieńkowska, R. Kozłowski, Warszawa 2019.
• Kulińska-Kępa Z., Prawa obywatelskie i polityczne a prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne. Porównanie systemów ochrony, Warszawa 2017.
• Mazurek F.J., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin 2001.
• McCrudden C., Human dignity and judicial interpretation of human rights, „The European Journal of International Law” 2008, vol. 19(4).
• Piechowiak M., Konstytucja wobec wykluczenia społecznego, [w:] Współczesne wyzwania wobec praw człowieka w świetle polskiego prawa konstytucyjnego, red. Z. Kędzia, A. Rost, Poznań 2009.
• Ploszka A., Bezdomność a prawa człowieka, „Państwo i Prawo” 2015, nr 8.
• Porowski M., Rzepliński A., Uwięzienie a wartości, „Studia Prawnicze” 1987, nr 3.
• Rodziński A., Osoba, moralności, kultura, Lublin 1989.
• Schachter O., Human dignity as a normative concept, „The American Journal of International Law” 1983, vol. 77.
• Spiegelberg H., Human dignity: A challenge to contemporary philosophy, [w:] Human dignity. This century and the next, red. R. Gotesky, E. Laszlo, New York 1970.
• Szatur-Jaworska B., Uwagi o ekskluzji i inkluzji na przykładzie polityki społecznej wobec ludzi starych, [w:] Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, red. J. Grotowska-Leder, K. Faliszek, Toruń 2005.
• Wacinkiewicz D., Zaspokajanie potrzeb wspólnot samorządowych. Studium administracyjnoprawne, Warszawa 2016.
• Zajadło J., Godność jednostki w aktach międzynarodowej ochrony praw człowieka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989, z. 2.
• Zdyb M., Godność człowieka w perspektywie art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Normatywny wymiar godności człowieka, red. W. Lis, A. Balicki, Lublin 2012.